Page 108 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

YARGISAL GEREKÇELENDİRME TEORİSİ

evrensel pragmatik 211 düzeydeki bilişe (Erkenntnis) verilen özdeş bir
anlamı yeniden formüle edebilir: “Kural kavramında her iki unsur
(Momente) birleşir (...): özdeş anlam ve özneler arası geçerlilik. Bir
kuralın anlamını oluşturan bütün istenildiği gibi birçok örnek eylemle
temsil edilebilir” 212 . Kuralın geçerliliği pratikte uygulanmaz, ancak
evrensel pragmatik düzeyde bilişsel bir yapı olarak sunulur. Bu kural
kavramının stratejik önem derecesi (Stellenwert), söylem teorisinin
sistematik bağlamı olarak, “kuralsız evrensel olarak tanınma zorunlu-
luğuna” 213 atıfta bulunan ve dolayısıyla bu zorunluluğun etkinlik şartı
(Wirksamkeitsvoraussetzung) olarak kuralsız (herrschaftfrei) iletişim
koşullarının hazırlığını (Vorgriff) gerektiren “gerçek uzlaşı” kavramını
dikkate aldığımızda ortaya çıkar 214 . Bu hazırlık 215 “ilk etapta olası
konuşma durumlarını ürettiğimiz veya ortaya çıkardığımız kurallar

211 Habermas’ın dilbilimsel anlama ilişkin değerlendirmelerinin bir eleştirisi için
ayrıca bkz. Somek, Der Gegenstand der Rechtserkenntnis, 1996, s. 84 vd. in:
dn. 452, yazarın sık sık dipnotta atıf yaptığı makalelerinden biridir.
212 Habermas, Theorie des kommunikativen Handelns, Band 2, 1987, s. 31. Ayrıca
bkz. a.g.e., Band 1, s. 400: “Bir dil edimini, onu kabul edilebilir kılanın ne ol-
duğunu bildiğimizde anlarız.”
213 Habermas, Der Universalitätsanspruch der Hermeneutik, in: Apel vd., Herme-
neutik und Ideologiekritik, 1971, s. 120 vd., 154.
214 Habermas, Vorbereitende Bemerkungen zu einer Theorie der kommunikativen
Kompetenz, in: Habermas/Luhmann, Theorie der Gesellschaft oder Sozialtech-
nologie?, 1971, s. 101 vd., 136 vd.; Luhmann, Theorie der Gesellschaft oder
Sozialtechnologie? Eine Auseinandersetzung mit Luhmann, in: a.g.e., s. 142
vd., 189 vd.
215 Bir söylemin koşullarının mevcut olup olmadığına ilişkin gerekli bir kararın
zorlukları hakkında ayrıca bkz. Habermas, Diskursethik. Notizen zu einem
Begründungsprogramm, in: Habermas, Moralbewußtsein und kommunikatives
Handeln, 1983, s. 114: “Söylem etiği ilkesi de diğer ilkeler gibidir: Kendi uygu-
lama sorunlarını düzenleyemez. Kuralların uygulanması, söylem etiği açısından
yorumlandığı şekliyle pratik akıldan önce gelen ya da en azından söylem kural-
larını önceden varsaymayan bir pratik sağduyu gerektirir.” Ancak bu gerçek an-
lamda karar vermeye yönelik sorunsal, tarihsel, evrim teorisine dair olarak fark-
lılaşmış öğrenme süreçlerinde yine ortadan kaldırılabilir. Bkz. a.g.e., s. 115.

106