Page 323 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

304 6. Hukukun Kaynakları Doktrini

derinlemesine incelemek için çok daha az zamanı vardır (karşılaştırma için: Hellner
1988, 89).
Hukuk düzeninin çeşitli bölümleri arasındaki farklılıklar da önemlidir. Örneğin deniz
hukuku gibi uluslararası iş birliğine karşı özellikle duyarlı olan bazı hukuk dallarında
yabancı hukukun rolü sürekli olarak artmaktadır.
Çeşitli hukuk düzenleri arasındaki farklılıklara da dikkat edilmesi gereklidir. İsveç’te
bazı İskandinav kanunlarının ve kararlarının otoritesini tanımak son derece akla yatkın-
dır. Bunlar elbette İsveç’te bağlayıcı değildir ancak saygın bir Danimarka, Finlandiya,
İzlanda veya Norveç mahkemesinin belirli bir karar vermiş olduğu gerçeğine bir miktar
önem verilebilir.
NJA (1966 s. 210) davası, fabrikaya elektrik temin eden bir kabloda kesinti yaşanması üzerine
fabrika sahibinin tazmin edilmesi hakkıyla ilgiliydi. Yüksek Mahkeme, oy çokluğu ile verdiği
kararda, Norveç Yüksek Mahkemesinin kararıyla kelimesi kelimesine aynı olan bir ilkeyi ifade
etmiştir (karşılaştırma için: Hellner 1988, 90).
Örneğin Alman davalarıyla ilgili olarak söz konusu hukuk sistemleri arasındaki bazı
farklılıklar nedeniyle sorun biraz daha zordur. İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri vb.
ülkelerdeki Anglo-Sakson hukuk sistemi, İsveçli hukukçular tarafından bilinenden çok
farklı bir kavramsal donanıma sahip olduğu için bu bağlamda daha az uygulanabilir
niteliktedir. Dolayısıyla karşılaştırmalı hukuk alanında ileri düzey çalışmalar yapılma-
dan, bu hukuk sistemlerine İsveç hukuku temelinde gerçekleştirilen hukuki muhakeme
ile ilgili herhangi bir otorite tanımak kolay değildir.
Yine de bazı istisnalar bulunmaktadır. Bu konuda Jan Hellner aşağıdaki örneği vermiştir. NJA
(1987 s. 692) davası, ihmal sonucunda bir taşınmaz için ederinden çok daha yüksek bir değer
biçmiş olan değerleme uzmanının sorumluluğuyla ilgilidir. Yüksek Mahkeme muhtemelen, İs-
veç’teki karardan kısa bir süre önce çıkan bir kitapta tartışılan İngiltere’deki Hedley Byrne da-
vasında (1964 A. C. 465) verilen karardan etkilenmiştir.

6.9 Kanun Tasarıları ve Eskiden Yürürlükte Olan Hukuk

6.9 Kanun Tasarıları ve Eskiden Yürürlükte Olan Hukuk
Hukuki muhakemede kanun tasarıları dikkate alınabilir. Hiçbir zaman yürürlükteki
hukuk hâline gelmemiş kanun tasarıları bile bazen büyük önem taşır. İsveç’te Richert’ın
1826’da genel medeni kanun ve 1832’de genel ceza kanunu ile ilgili yaptığı öneriler,
nesiller boyunca İsveç yargı uygulaması ve mevzuatı üzerinde etkili olmuştur (Hafström
1969, 207 ve devamı).
Tekliflerdeki daha teknik noktalar, neredeyse en baştan itibaren hukuki yorumlama üzerinde et-
kili olmuş, ilke ile ilgili konuları içeren değişiklikler ise doğal olarak (bazı durumlarda çıkarıl-
ması yüz yıldan uzun sürmüş olan) yeni mevzuatı beklemek durumunda kalmıştır. Medeni ka-
nun teklifinde ifade edilen üst mahkemeler ve Yüksek Mahkemeler nezdindeki yargılamaların
da halka açık ve kısmen de sözlü olması gerektiği fikri ilk olarak, 29 Mayıs 1936 tarihli, Yargı-
lama Usul Kanunu’ndaki bazı hükümlerde değişiklik yapılmasına dair Kanun ile yürürlüğe gir-
miştir (Hafström 1969, 221).
Aşağıdaki olgusal gerçekler kanun tasarılarının bu rolünü açıklamaktadır.
1. Elbette kanun tasarılarını destekleyen somut dayanaklar da dikkate alınabilir. Tüm
nedenlerde olduğu gibi muhakemeyi daha tutarlı hâle getiriyorsa değerlidir.