Page 276 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

YARGISAL GEREKÇELENDİRME TEORİSİ

kanuni olarak sabitlenmiş hukuki durumların parametreleri vasıtasıyla
karar için derler. 292

Buna göre hâkimi söz konusu usuli işlemlerin seyrinde bir gözlem
nesnesi olarak da ele alabilen bu tür bir düşüncenin pozitivizme yakın-
lığı şaşırtıcı olamaz. Zira, sanki hukuku kaleme alan hâkimmiş gibi
hukuk psikolojisi için de mahkeme kararı “kanunun lafzı” ile sabit-
lenmiş olan hukukun mevcut olaya uygulanmasından ibarettir. 293 Bu
suretle mahkeme kararı prosedürünün tasarımı mükemmeldir. Bir
yanda somut olayın gerçekleri bulunur. Diğer yanda, kanuni olarak
sabitlenmiş hukukun yapılandırmaları. Ve ikisinin ortasında hâkim
(yer alır). Tıpkı Külkedisi masalında olduğu gibi, hâkim somut olay
hakkındaki bilgileri hukukun unsurları aracılığıyla ayıklar. İyi olanla-
rı, yani ilgili olanları kazana atar, demek ki onları “karar verme” süre-
cine dahil eder, tartar ve kararına konu eder. Kötü olanları, yani ilgisiz
olanları kursağına katar, demek ki yasal hukuki düzenlemeler ekra-

nında bulunmayan bilgileri hukuken unutulmaya bırakır .
Elbette, metodolojinin zirvesinde olduğunu zanneden bir yakla-
şım, böylesine modası geçmiş bir masal imgesini kullanmaz. Hukuk
psikolojisi kendisini daha aydınlanmış, daha modern ve özellikle daha
teknik olarak ifade eder. “Hâkimi, gözlemci radar olarak” somutlaştı-

292 Bu tür yaklaşımların bilgisayarın çalışma mantığına benzerliğine dair bkz.
Harré, The second cognitive Revolution, in: American Behavioral Scientist 36,
1992, s. 5 vd.
293 Örnek olarak bkz. Langer, Staatsanwälte und Richter. Justitielles Entsc-
heidungsverhalten zwischen Sachzwang und lokaler Justizkultur, 1994;
Oswald, Psychologie des richterlichen Strafens, 1994. Halihazırda ilgili yakla-
şımların açıklaması ve eleştirisi için bkz. Sack, Probleme der Kriminalsoziolo-
gie, in: König (Ed.), Handbuch der empirischen Sozialforschung. Band 12:
Wahlverhalten, Vorurteile, Kriminalität, 1978, s. 192 vd.
 Çevirmen notu: Külkedisi (Aschenputtel) masalında ‘die Guten ins Töpfchen,
die Schlechten ins Kröpfchen’ şeklinde geçen ifade Türkçe’ye ‘iyileri kazana
atın, kötüleri kursağınıza katın.’ şeklinde çevrilmiştir, bkz.
https://www.grimmstories.com/language.php?grimm=021&l=tr&r=de.

274