Page 143 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

Genelleştirilebilirlik ilkesinin Habermasçı yorumuna göre bir norm
üzerindeki uzlaşma, neyin herkes tarafından kabul edilebilecek bir ihti-
yaç olarak görülebileceğine bağlıdır. Habermas, bu soruyu yanıtlamak
için bilişsel şemalar doktrinine geri döner. İnsanların ihtiyaçları, doğa ta-
rafından kesin olarak önceden belirlenmiş değildir. Hayatta kalmanın bir
dizi koşulunu sıralamak belki mümkün olabilir. Buna insanların hayatta
kalması gerektiği önermesi de eklenirse, – örneğin doğal hukukun asgari
içeriğine dair bir teori bağlamında 367 – bazı pratik sorular bu şekilde ya-
nıtlanabilir. Ancak, insanın hayatta kalmasının koşullarının ne olduğu za-
ten şüphelidir. Bu yaklaşımla yalnızca çok az meseleye karar verilebilir.
Böyle bir yaklaşımın uygun olmamasının nedeni, Kamlah’ın da vurgula-
368
dığı üzere, insanların gereksinimlerinin kültürel olarak şekillenmiş ol-
masıdır. Bu ihtiyaçlar bireyler tarafından yalnızca belirli yorumlarla de-

(I. Kant, Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, Akademie-Ausgabe, Bd. 4,
Berlin 1911, S. 421) Kant’ın hukuk felsefesindeki genellenebilirlik düşüncesine
dayanan, “her kişi herkes için ve herkes her kişi için aynısına karar verdiği öl-
çüde, yalnızca herkesin mutabık olduğu iradenin, dolayısıyla yalnızca halkın ge-
nel olarak birleşen iradesinin kanun koyucu olabileceğini” iddia eden özgürlük
ilkesi, (I. Kant, Metaphysik der Sitten. Akademie-Ausgabe, Bd. 6, Berlin 1907,
S. 313 vd.), “Hiç kimse aynı zamanda kanuna tabi olmaksızın bir başkasını her-
hangi bir amaçla hukuken bağlayamaz” şeklindeki talebi düzenleyen eşitlik ilkesi
(I. Kant, Zum ewigen Frieden, Akademie-Ausgabe, Bd. 8, Berlin 1912, S. 350,)
ve son olarak “Diğer kişilerin haklarını ilgilendiren, maksimleri aleniyetle
uyumlu olmayan tüm eylemler hukuka aykırıdır” şeklinde düzenlenen aleniyet
ilkesi (I. Kant, a.g.e., S. 381) gibi ilkelerin yorumuna temel oluşturur. Bu birkaç
alıntı, Kant’ın teorisinin yukarıda bahsedilen genellenebilirlik düşüncesinin tüm
yönlerini içerdiğini göstermektedir. Eğer bu karine doğruysa ve genellenebilirlik
ilkesinin bu varyantları rasyonel pratik söylem teorisine uyduğu sürece, bu teori
“Kantçı” olarak adlandırılabilir. Bu karineyi doğrulamak için Kant’ın teorisinin
beş (ve muhtemelen daha fazla) formül ışığında bir inceleme yapmak ve bu id-
diayı daha somut hale getirmek için de rasyonel pratik söylem teorisinin Kant’ın
teorisiyle olan ilişkisinin analiz etmek gerekecektir.
367 Bkz. H. L. A. Hart, The Concept of Law, S. 189 vd.
368 W. Kamlah, Philosophische Anthropologie, Mannheim / Wien / Zürich 1973, S.
52 vd.

141