Page 16 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

Bölüm 1
Giriş

1.1 Jerzy Wróblewski’ye Göre Yargısal Karar Vermede Üç İdeoloji

1.1 Jerzy Wróblewski’ye Göre Yargısal Karar Vermede Üç İdeoloji
Polonyalı hukuk filozofu Jerzy Wróblewski (1926-1990), The Judicial Application of
Law (Hukukun Yargısal Uygulaması) adlı çalışmasında bağlı, hukuki ve rasyonel ve
1
serbest olmak üzere üç yargısal karar verme ideolojisi arasında ayrım yapmıştır.
Wróblewski’nin sınıflandırmasında bağlı yargısal karar verme ideolojisi, Parlamento
tarafından kapalı bir kanunlaştırma sistemi içerisinde yayımlanan, katı şekilde sistemik,
şeklî bir hukuk anlayışını ve burada gerekli görülen hukuk kurallarını ifade eder.
Hâkim, bu tür kuralların bütünlüğüne atıfta bulunarak tamamen şeklî, mantıksal-
tümdengelimli muhakeme kurallarına bağlı kalarak tekil bir davanın sonucunu belirle-
yebilir. Mevzuatın bir maddesinden alınan hukuk kuralı, daha sonra tümdengelimli bir
çıkarımda büyük öncül olarak işlev görürken, eldeki dava konusu somut olay bu çıkarım
için küçük öncül teşkil edecektir. Böyle katı bir hukuk anlayışı içerisinde hukukun tek
meşru kaynağı, Parlamento tarafından yayımlanan şeklî hukuk kurallarının toplamıdır.
Wróblewski’nin belirttiği üzere :
2
Bağlı yargısal karar verme ideolojisi, çok sade olarak hukukun “kaynakları” doktrinine sahiptir
ve bu doktrin, şu şekilde özetlenebilir: hukukun eşsiz birincil kaynağı, şeklî anlamıyla bir ka-
nundur; kararlar, kanun hükümlerine dayanmak zorundadır.
Bağlı yargısal karar verme ideolojisi, Baron de Montesquieu’nün da önerdiği üzere
gerçek hukuki yorum yapma yetkilerinden yoksun tamamen mekanik bir hâkim oto-
masyonu idealini etkili bir şekilde yinelemektedir. Yazara göre bir hâkim, “kanunun
ifadesini okuyan bir sözcü”den, yani hukuki yorum yaparken gerekli olan hukuki takdir
yetkisine sahip olmayan pasif bir hukuk uygulama organından daha fazlası olduğunu
meşru olarak iddia edemez.
3

1 Wróblewski, The Judicial Application of Law, s. 265-314.
2 Wróblewski, The Judicial Application of Law, s. 265-314; karşılaştırma için: Siltala, A Theory of
Precedent (Emsal Karar Hakkında Bir Kuram), s. 3-6. - Yazarın, hukuk biliminin geleneksel pozi-
tivist, modern pozitivist, modern antipozitivist ve karmaşık “bütünleştirici” kavramları arasındaki
ayrımı açıkladığı çalışması ile karşılaştırma için: Wróblewski, Contemporary Models of the Legal
Sciences, s. 88 ve devamı.
3 “Mais, si les tribunaux ne doivent pas être fixes, les jugements doivent l’être à une telle point,
qu’ils ne soient jamais qu’un texte précis de la loi. (...) Mais les juges de la nation ne sont, comme
nous avont dit, que la bouche qui prononce les paroles de la loi; des êtres inanimés qui n’en peuvent