Page 176 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

4.3 Rasyonel Söylem 157

sini yitirmişse veya (b) başlangıçta rasyonel gerekçelendirmeye uygun değilse ve ye-
terli yeni gerekçeler süreç içerisinde keşfedilmemişse, bu tür testlere dayanamaz.
(5.2.2) Bir konuşmacının ahlaki görüşlerinin altında yatan ahlaki kurallar, bireysel
kökenleri açısından eleştirel testlere dayanabilmelidir. Bir ahlaki kural, yalnızca bazı
gerekçelendirilemeyen toplumsallaştırma koşulları temelinde benimsenmişse bu tür
testlere dayanamaz.
(5.3.) Fiilen belirlenen gerçekleştirilebilirlik sınırlarının dikkate alınması gereklidir.
6. Geçiş Kuralları (Alexy 1989, 206.)
Mükemmel düzeyde rasyonel söylem, pratik, ampirik ve analitik olmak üzere farklı
türden nedenlerle belirlenir (karşılaştırma için: yukarıdaki bölüm 3.3). Sonuç olarak, bu
söylem için aşağıdaki rasyonellik kuralları geçerlidir.
(6.1) Herhangi bir konuşmacının herhangi bir zamanda kuramsal (ampirik) söyleme
geçiş yapması mümkündür.
(6.2) Herhangi bir konuşmacının herhangi bir zamanda dilbilimsel-analitik söyleme
geçiş yapması mümkündür.
(6.3) Herhangi bir konuşmacının herhangi bir zamanda söyleme-kuramsal söyleme
geçiş yapması mümkündür.
Kurallar (6.1)-(6.3) söylemin kapsamını genişletir ve dolayısıyla tutarlılığın 9. ve 10.
ölçütleri ile bağlantılıdır.

4.3.3 Robert Alexy’nin Rasyonellik İlkeleri

Bu nedenle, Alexy’nin rasyonellik kuralları sistemi karmaşıktır. Bununla birlikte,
daha sonradan kuralları destekleyen aşağıdaki altı ilkeyi formüle etmiştir (Aarnio,
Alexy ve Peczenik 1981, 266 ve devamı)
1. Uyumluluk ilkesi, rasyonel bir tartışmada dile getirilen ifadelerin mantıksal olarak
uyumlu (çelişkiden uzak) olmasını gerektirir. Elbette bu, mantıksal/dilsel rasyonelli-
ğin bir gereksinimidir; karşılaştırma için: kural (1.1). Bu aynı zamanda, tutarlılığın
asgari gerekliliklerinden biridir.
2. Tutarlılık ilkesi, rasyonel bir tartışmada dile getirilen ifadelerin tutarlı bir sistem
oluşturmasını gerektirir. Pratik rasyonellik ve tutarlılığın çeşitli kuralları arasındaki
bağlantıları daha önce belirtmiştim.
3. Rasyonel bir tartışmada, genellik ilkesi, benzer olana benzer şekilde muamele edil-
mesi gerektiğini iddia eder. Genellik de bir tutarlılık ölçütüdür. Rasyonel söylemin
çeşitli kurallarıyla olan bağlantısından daha önce bahsetmiştim.
Aşağıdaki 4. ve 5. ilkeler, söylemdeki farklı katılımcılar arasındaki ilişkiyle ilgilidir.
Ancak aynı zamanda tutarlılıkla da bir bağlantıları vardır.
4. İçtenlik ilkesi, kişinin doğruyu söylemesini gerektirir [karşılaştırma için: kural (1.2)].
Geniş anlamıyla anlaşıldığında, kişinin şiddet kullanmadığını da iddia eder [karşılaş-
tırma için: kural (2.3)].