Page 174 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

4.3 Rasyonel Söylem 155

Bu kural, mantıksal/dilsel rasyonelliğin gereksinimini ifade eder; karşılaştırma için:
yukarıdaki bölüm 2.2.4.
(1.2) Her konuşmacı, sadece gerçekten düşündüğü şeyi iddia edebilir.
Diğerlerinin yanı sıra, aşağıdaki hususlar bu kuralı gerekçelendirmektedir.
a. Kişi ancak diğerleri doğru söylediğine inanırsa etkili bir şekilde yalan söyleyebilir.
Samimiyet beklentisi olmaksızın bir yalan dahi anlam ifade etmez.
b. Elbette, bir yalan, rasyonel bir eylem teşkil edebilir. Dolayısıyla tehlikeli düşmanlar
için yalan söylemek mantıklıdır. Ancak mükemmel bir söylemde, düşman yoktur.
Yalan, gerçek bir neden değildir. Yalanlarla dolu bir söylem, bir söylem olarak mü-
kemmel değildir.
(1.3) Bir F isnadını bir a nesnesine atfeden her konuşmacı, ilgili tüm açılardan a’ya
benzer olan diğer tüm nesnelere F’yi uygulamaya hazır olmalıdır.
Bu kural, genellik fikrini ifade eder. Daha önce belirtildiği üzere, genellik, bir tutarlı-
lık ölçütüdür; karşılaştırma için: yukarıdaki bölüm 4.1.4.
Şu ise özel bir durumdur:
(1.3’) Her konuşmacı, belirli bir durumda, yalnızca ilgili tüm açılardan bu duruma
benzer olan her bir durum için aynı koşullarla savunmaya istekli olduğu değer yargı-
larını veya yükümlülük yargılarını iddia edebilir.
(1.4) Farklı konuşmacılar aynı ifadeyi farklı anlamlarda kullanmamalıdırlar.
2. Rasyonellik Kuralları (Alexy 1989, 191 ve devamı)
(2) Her konuşmacı, bir gerekçe sunmayı reddetmeyi haklı kılan nedenler göstere-
mediği sürece, iddia ettiği şey için kendisinden istendiğinde gerekçe göstermelidir.
Bu kural, esas/destekleyici rasyonellik fikrini ifade eder: Mükemmel düzeyde rasyo-
nel bir tartışmada, kişinin görüşleri, nedenlerle desteklenir. Elbette bu, tutarlılığın ana
fikridir; karşılaştırma için: yukarıdaki bölüm 4.1.2.
Bu gereklilik, diğerlerinin yanı sıra, giderek daha sık bir şekilde dile getirilen, yargı
kararlarının kapsamlı gerekçelerle birlikte sunulması gerektiği iddiasını desteklemekte-
dir; karşılaştırma için: aşağıdaki bölüm 6.5.
(2.1) Konuşabilen herkes, söyleme katılabilir.
Böylelikle mükemmel bir rasyonel söylem herkese açıktır. Dolayısıyla evrenselleşti-
rilebilirlik fikrine uygundur. Herkes tarafından tartışılabiliyorsa, ilgili tüm nedenlerin
dikkate alınması olasılığı da artar.
Elbette bazı nedenlerle bazı kısıtlamalar getirilebilir, örneğin meclis tartışmalarına
sadece milletvekilleri katılabilir. Ancak bu durumda, tartışma mükemmel düzeyde ras-
yonel olmaz.
(2.2) (a) Herkes, herhangi bir iddiayı sorunsallaştırabilir. (b) Herkes, herhangi bir
iddiayı söyleme katabilir. (c) Herkes tutum, istek ve ihtiyaçlarını açıklayabilir.
(2.3) Hiçbir konuşmacının (2.1) ve (2.2)’de belirtilen haklarını kullanması, söylemin
içinden veya dışından gelen herhangi bir zorlamayla engellenemez.