Page 20 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

Giriş

Aulis Aarnio

Aleksander Peczenik, Hukukta Metodolojik Sorunlar (Juridikens metodproblem) adlı
kitabında, “neorealizm” kavramını altı ölçüt yardımıyla açıklamaktadır: (1) hukuk bili-
miyle ilgili araştırmalar; hukuk, felsefe ve sosyal bilimlerdeki çeşitli disiplinlerden
faydalanmalıdır; (2) bu çeşitli ve çok yönlü disiplinler, temel hukuk kavramlarının (ör-
neğin “yürürlükteki hukuk”) analizinde özellikle etkili bir şekilde kullanılabilir ve kul-
lanılmalıdır; (3) analiz, felsefi çatışmalar bakımından bilinçli şekilde tarafsız olmalıdır;
(4) bu tür bir analiz, kavramların hukukta kullanımına ilişkin çeşitli örneklere uyarlan-
malıdır; (5) yazar, yerleşik hukuki yorumlama kurallarının açıklanması için çıkış nokta-
sı olarak böyle bir analizi kullanmakta ve buna “uygulamalı hukuk bilimi” adını ver-
mektedir ve (6) analiz, hukuki araştırma ile yerleşik bilimsel disiplinler arasında yapıla-
cak bir karşılaştırmada da kullanılabilir.
Yazar, yukarıda açıklanan koşulları sağlayan hukuk bilgisini “yargısal hukuk kuramı”
olarak adlandırmaktadır. Hukuki araştırmaya dayandığı için “yargısal”dır ve sıradan hu-
kuk araştırmalarından daha genel ve analitik olduğu için de “kuram”dır. “Neorealizm”, bu
yargısal hukuk kuramına yönelik bir başka terimdir. Bununla birlikte, Peczenik, hukuki
araştırmanın tüm düzensiz ve “metafizik” kavramlardan kaçınmasını gerektiren Hukuki
Realizm görüşünü doğru bulmamaktadır. Hukuki araştırmalarda neyin değerli olduğunu
ve hukuki uygulamada neyin fiilen uygulandığını belirlemek neorealizmin görevidir.
Neorealizm ise yapıcıdır ve klasik Hukuki Realizm gibi yıkıcı değildir.
Aleksander Peczenik, on yılı aşkın bir süredir kuramlarını birçok yönden değiştir-
miştir. Bununla birlikte, temel tutum 1970’lerin başındakiyle aynıdır. Ayrıca Aleksan-
der Peczenik günümüzde bir neorealist olarak nitelendirilebilir. Aşağıda, Peczenik’in
neorealizmi kendisinin kullandığından farklı bir bakış açısıyla anlaşılabilir kılan meşru,
hukuki ve felsefi arka planın genel bir tanımını sunmaya çalışacağım. Peczenik ile ne-
redeyse on beş yıldır birlikte çalışma ayrıcalığına sahip olduğum için büyük ölçüde bir
çalışma ortağı bakış açısına sahibim. Bu durum, bu giriş bölümü açısından hem avantaj
hem de dezavantaj yaratmaktadır. Avantajı, Peczenik’in hem teknik hem de karmaşık
olan kavramsal mekanizması aracılığı ile “görmeyi” mümkün kılmasıdır. Bu sayede,
onun tüm kuramsal sisteminin dokusunu oluşturan derin temel fikirler daha kolay bir
şekilde anlaşılabilmektedir. Öte yandan, bu yakınlık bir çalışma ortağı olarak bizzat bir
zayıflık kaynağıdır. Bu anlamda, giriş taraflı olabilir.