Page 43 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

GEREKÇELERİN YAZILMASI: HÂKİMLER İÇİN EL KİTABI

söylediği gibi hâkimler için de neden “yazıdaki sorunların çoğunun yapısal olduğunu” açık-
lamaya yardımcı olur.
Çoğu hâkim, bir gerekçeli kararı bir bütün olarak organize etmenin zorluğuyla karşı kar-
şıya kaldığında bir şablonun sağladığı güvence için can atar: Neden gerekçeli kararlarda
gerekçeleri her sunduğunuzda tekerleği yeniden icat edesiniz ki? Gerekçeli kararları organi-
ze etmenin belirli yollarını ele almadan önce bir şablonun veya şablon yığınlarının, gerekçeli
kararların gerekçeleri kadar karmaşık bir türün yol açtığı yapısal sorunları çözüp çözemeye-
ceğini değerlendirelim.

[1] Şablonlar ve Organizasyon
Şablonlar sadece hukukta değil aynı zamanda metin işlemede de söz konusudur. Bir avukat-
tan bir vasiyetname veya sözleşme hazırlamasını istersek bize bir şablon sunulacaktır. Bu
metinde yaptığım gibi Microsoft Word’de bir metin yazmaya başlarsak göreceğimiz ilk şey
haber bültenleri, broşürler, el ilanları, sertifikalar ve daha fazlası için “Şablonlar” başlıklı bir
menü olacaktır. İster bir avukat isterse bir yazar için tasarlanmış olsun, şablonlar son derece
yararlı olabilir. Şablonlar, rutin durumlar için rutin davranışlar yaratırlar ve böylece büyük
olasılıkla daha zorlu konulara ayrılabilecek zamandan ve zihinsel enerjiden tasarruf sağlar-
lar.
Word şablonlarıyla çalışmayı deneyen herkesin bildiği üzere buradaki sorun en basit du-
rumlar dışında şablonların iletişim ihtiyaçlarımızı nadiren karşılamasıdır. Daha ziyade, kar-
maşık problemleri basit, daimî olarak sabitlenmiş kategorilere ayırırlar. Bir şablon kullandı-
ğımızda, elinde çekici olan ve kendisi için her sorunun bir çiviye dönüştüğü bir marangoz
hâline geliriz.
“Şablon” kelimesinin kendisi sorunun bir parçası olabilir çünkü her sorunun tabi tutu-
labileceği kalıplaşmış bir yaklaşım fikrini dayatmaktadır. Bir alternatif ifade bulmak
için çok uğraştım ancak “kalıp”, “desen”, “plan” ve “rehber” gibi kelimeler ya kısıtlayı-
cı ya da işe yaramaz bir şekilde belirsiz görünüyor. Bir şablonun yargısal bağlamda
yararlı olması amacıyla birçok varyasyon için aktif potansiyele sahip bir müzikal tema
benzeri bir şey olması gerekir. Belki de yargısal şablonları yemek kitapları olarak dü-
şünmekte fayda vardır: kendisi için katı kimyasal formüller hâline gelen bir aceminin
adeta tapındığı ya da usta bir aşçı tarafından bir kenara atılan bir kitap olarak değil
deneyimli bir aşçının başvurduğu, herhangi bir tarifi konukların tercihleri, eldeki içerik-
ler, şarap listesi, öğündeki diğer yiyecekler gibi belirli bir durumun gereklerine göre
uyarlamaktan korkulmayan bir kitap.
Umuyorum deneyimli bir aşçının elindeki tarif metaforu şablonların yararlı bir amaca
hizmet ettiğini gösteriyordur: Bize geçmişte kendini kanıtlamış takip etmemiz gereken
bir model verirler. Bu sayede özellikle derinlemesine düşünmek için çok az zaman ol-
duğunda bizi daha verimli kılar ve hata yapma olasılığımızı azaltırlar. Ayrıca bilginin
tanıdık bir düzende aktarılmasını bekleyen mutat karar okuyucularına da güven verebi-
lirler. Zannedersem, büyük ölçüde irticalen sözlü kararlar vermesi gereken, ağır dava
yükü olan hâkimler için neredeyse bir zorunluluktur. Bununla birlikte şablonlar körü
körüne takip edilirse hem karmaşık hukuki düşünceyi hem de etkili iletişimi geriletir.

24