Page 185 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

166 4. Ahlaki ve Hukuki Muhakemenin Nihai Gerekçesi

Bu nedenle, kişi bir yandan ahlaki veya hukuki bir değer ifadesini ciddi bir şekilde
dile getirirken diğer yandan hiçbir evrensel ilkenin bu görüşü desteklemediğini iddia
ederse, kavramsal bir anormallik ortaya çıkacaktır. “Peter ve John her açıdan benzerdir-
ler, ancak onlara farklı muamele edilmesi gereklidir” demek garip olacaktır.
Kişi kavramsal bir anormallik yaratmak istemiyorsa, ahlaki ve hukuki pratik ifadele-
ri evrenselleştirilebilir nedenlerle destekleme eğiliminde olmalıdır.

4.4.4 Pratik Bir Söylemin Rasyonelliği için Bazı Kavramsal Nedenler

Alexy’nin rasyonel pratik söylem kurallarına neden uyulması gerektiği sorusu da so-
rulmalıdır. Alexy, kuramını gerekçelendirmek için teknik, tanımsal, ampirik ve evren-
sel-pragmatik olmak üzere karşılıklı olarak birleştirilmiş dört gerekçelendirme yöntemi-
ni tanıtmıştır. Öncelikle, tanımsal gerekçelendirmeyi ele almak istiyorum. Bu gerekçe-
lendirme biçimi aşağıdaki şekilde açıklanabilir. İlk olarak, rasyonel pratik söylem için
kurallar sistemi sunulur. İkinci olarak, bu sistemin sunulmasının, “başka nedenler göste-
rilip gösterilmediğine bakılmaksızın, [sistemin] kabul edilmesi için bir neden veya amaç
oluşturacağı” ümit edilir (Alexy 1989, 184).
Bu gerekçelendirme biçimini daha ayrıntılı olarak açıklamak istiyorum. “Rasyonel
söylem” ne anlama geliyor? Yanıt, Alexy’nin rasyonellik kuralları açısından verilmiştir.
Söylemsel rasyonelliği ihlal eden bir şekilde (örneğin yalanları, kelimelerin anlamların-
daki rastgele değişiklikleri, şiddeti vb. kullanarak) “savunmak”, kişinin nedenler olarak
başka yolları kullanmak suretiyle “savunduğu” anlamına gelir. Bu ise, hiç savunma
yapılmadığı anlamına gelir. Bu durumda kişi savunmayı, yüksek düzeyde tutarlı,
esas/destekleyici olarak rasyonel bir ifadeler kümesini dile getirmeyi amaçlıyorsa, söy-
lemsel rasyonellik kurallarına uyma eğiliminde olmalıdır.

4.4.5 Hukuki Muhakeme İçerisinde Dile Getirilen Pratik İfadeler
Neden Rasyonel Olmalıdır? Bazı Kavramsal Nedenler

Hukuki muhakeme, kuramsal ve pratik ifadelerden oluşan bir argümanlar zinciridir. Bu
nedenle, diğerlerinin yanı sıra, aşağıdaki bileşenlerden oluşur:
1. (a) kanunlar, emsal kararlar vb. hukukun kaynaklarında yer alan ve (b) hukuki mu-
hakeme geleneği içerisinde somutlaştırılmış olan sosyal olarak yerleşik normların
lafzi anlamıyla ilgili kuramsal ifadeler;
2. muhakemeyi gerçekleştiren kişi tarafından onaylanan, toplumsal olarak yerleşik
normların doğru yorumunun ne olduğunu ve kişinin bu normları nasıl yorumlaması
gerektiğini tam olarak belirten (ahlaki) değer ve norm ifadeleri.
Hukuki muhakemenin kuramsal bölümü, diğer kuramsal önermelerle aynı nedenler
doğrultusunda rasyonel olmalıdır. Hukuki muhakemenin pratik bölümü, ahlaki beyan-
larla aynı nedenler doğrultusunda rasyonel olmalıdır. Özellikle hukuki muhakemeye ait
pratik ifadeler, aşağıdaki kavramsal neden doğrultusunda, rasyonellik ile ilgilidir. Bir
yandan hukuki bir görüşü içtenlikle ifade ederek diğer yandan bu görüşü hukuki neden-