Page 189 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

170 4. Ahlaki ve Hukuki Muhakemenin Nihai Gerekçesi

dedir. Kişi pratik konularda istikrarlı bir konsensüs yaratmayı amaçlıyorsa, pratik
görüşlerini tutarlı bir sistem hâlinde düzenleme eğilimine sahip olmalıdır.
İstikrarlı bir konsensüs arayışının, pratik muhakemenin amacını oluşturduğu varsayı-
labilir. Başka insanların uzun bir süre boyunca tasvip edebileceği normatif sistemler ve
değer sistemleri inşa etmeyi amaçlarız. Diğer yandan, muhakeme, çeşitli bireylerin
değer sistemlerinin farklı olduğunu gösteriyorsa, söz konusu kişiler, neye katılmadıkları
konusunda daha iyi bilgi sahibi olurlar. Bu, oylama gibi çeşitli konsensüs oluşturma
prosedürlerinin kullanılmasını kolaylaştırır.
c) Ayrıca istikrarlı bir konsensüs; verimli organizasyon, şiddetin en aza indirilmesi
ve nihayetinde türün hayatta kalması gibi hedeflere ulaşılmasını kolaylaştırır.
Konsensüsün açıklanamayan bir şekilde ortaya çıktığı ve kaybolduğu kaotik bir in-
san kalabalığında, kişi, kendi eylemlerine başkalarının nasıl tepki verdiğini asla bile-
mez.
Böyle bir kalabalık hiçbir zaman bir medeniyeti yaratacak ve sürdürecek kadar karma-
şık bir topluluk oluşturamayacaktır. En uç noktada ise, hayatta kalamayacaktır. Pratik
muhakeme ise, bir topluluk içinde istikrarlı bir konsensüsü mümkün kılar ve böylece
insanlığın hayatta kalmasını destekler. Genel olarak insanların hayatta kalmasının veya
en azından modern kültürümüzün hayatta kalmasının iyi bir şey olduğunu varsayarsak,
pratik kuramların tutarlılığı, hayatta kalmanın bir koşulu olarak da gerekçelendirilebilir.
Kişi insanlığın hayatta kalma şansını artırmayı amaçlıyorsa, pratik görüşlerini tutarlı
bir sistem hâlinde düzenleme eğilimine sahip olmalıdır.

4.4.8 Bir Söylem Neden Rasyonel Olmalıdır? Ampirik, Teknik ve
Evrensel-Pragmatik Nedenler

Söylemsel rasyonelliğin kavramsal nedenlerine ek olarak, bazı ampirik, teknik ve evren-
sel pragmatik nedenler belirtilebilir.
1. Alexy’nin kurallarını temel alan rasyonel söylem kuramı, insanların çoğu za-
man bu kuralları uygulamış gibi davrandıklarını göstererek, ampirik olarak kontrol
edilebilir.
Burada, örneğin sıklıkla başvurulan (siyasetteki popülist manipülasyonlar gibi) ir-
rasyonel yöntemlerle “savunma” pratiğinin ampirik gerekçelendirmeyi zayıflatıp zayıf-
latmadığı gibi bazı sorunları göz ardı ediyorum.
2. Ayrıca bu tür bir rasyonelliği kullanarak, insanların hayatta kalabilecekleri ve genel-
likle verimli organizasyon, şiddetin en aza indirilmesi, bazı adalet biçimleri vb. he-
deflere ulaşabilecekleri de (“teknik olarak”) savunulabilir.
3. Son olarak, rasyonellik kurallarının, bilgi, anlayış ve özneler arası iletişim için ge-
rekli koşullar olduğu vurgulanabilir. Bu, “insan bilincini aşkın” veya “evrensel-
pragmatik” gerekçelendirmedir (karşılaştırma için: Alexy 1989, 185-6). Burada bil-
gi, anlayış ve iletişim amaç olarak, rasyonellik kuralları ise araç olarak ele alındığın-
dan bu gerekçelendirme şekli “teknik” gerekçelendirmenin özel bir durumudur.