Page 191 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

172 4. Ahlaki ve Hukuki Muhakemenin Nihai Gerekçesi

b. Hukuki muhakeme rasyonelliğin gereksinimlerini yüksek oranda yerine getirmemiş
olsaydı, sonuçları keyfi ve dolayısıyla ahlaki açıdan kabul edilemez olurdu. Hukuk-
çuların esas/destekleyici rasyonelliğin gereksinimlerini yerine getirme, vardıkları so-
nuçları yüksek düzeyde tutarlı gerekçelerle destekleme eğilimleri olmasaydı, ahlaki
olarak kabul edilebilirlik söz konusu olmazdı.
Hukuki yorumlayıcı ifadeler, lafzi anlamda doğru değildirler. Ancak mantık-
sal/dilsel, esas/destekleyici ve bağlamsal rasyonelliğin gereklerini yüksek düzeyde yeri-
ne getirebilirler. Böylece ahlak ve hukuk paradigması ışığında, hem tutarlı hem de ka-
bul edilebilir olabilirler. Sonuç olarak, önemli doğruluk, tutarlılık ve konsensüs ölçütle-
rini karşılayabilirler. Bu nedenle, mantıksal/dilsel, esas/destekleyici ve söylemsel ras-
yonellik, bunların gerçekliğinin göstergesidir.
Elbette kişi, tutarlılık ve konsensüs taleplerini yüksek derecede karşılayan bir dizi
değer ifadesini, duygusal olarak reddedebilir. Ancak insan toplumların mevcut gelişmiş-
lik durumunda, çoğu insan, tutarlı ve yaygın olarak kabul edilen bir değer sistemini
onaylama eğilimine sahiptir. Bu geniş anlamıyla, insan doğası rasyoneldir.
Ancak insan doğası köleliğe rasyonellikten daha yakın olsaydı, Tanrı’nın veya otori-
telerin emirlerine atıfta bulunarak, hukuka itaat etme yükümlülüğünün daha iyi bir şe-
kilde haklı çıkarılması mümkün olabilirdi.