Page 195 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

176 5. Yürürlükteki Hukuk Nedir?

İkinci soru bir açıklamayı gerektirmektedir. “Geçerli” hukuk “bağlayıcı” olarak ka-
bul edilir, ancak bağlayıcı kavramının da ne anlama geldiğini tam olarak belirtmek
zordur. Bir normun (N) bağlayıcı olması, diğer bir deyişle bu norma uyulmasının gerek-
li olması ne anlama gelir? N’ye uyulmasının gerekli olduğunu söyleyen bir başka nor-
mun, bir “üstün normun” bulunduğundan başka bir anlama gelemez. Bu anlamda huku-
ki geçerlilik görelidir; diğer bir anlatımla “türetilmiş”tir. Dolayısıyla hukuki geçerlilik
doğal bir özellik değil, belirli bir norma uyulmasının gerekli olduğunu belirten bir “üs-
tün norm” ile ilişkili olması şart olan ve bundan türetilmiş normatif bir özelliktir. Geçer-
li bir normdan anlamlı bir şekilde bahsedebilmek için biri diğerinin geçerliliğini belirle-
yen en az iki norm varsayılmalıdır. Mantıksal olarak (analitik olarak, zorunlu olarak)
doğru olan bu tez, hukuki ve ahlaki normların yanı sıra tüm normları ilgilendirmektedir.
Geçerliliğin göreli karakteri, Georg Henrik von Wright’ın aşağıdaki şekilde tanımladığı
bir soruna neden olur: “Bir normun geçerliliği daha üst düzeydeki başka bir normun geçerli-
liğine bağlıysa, bu, söz konusu daha üst düzeydeki normun geçerliliğinin de daha üst düzey-
deki bir üçüncü normun geçerliliğine bağlı olması anlamına gelecektir vb. Bu zincir sonsuz-
sa, geçerlilik kavramı tüm anlamını yitirecek ya da havada kalacaktır. Zincir sonsuz değilse,
o zaman zincirin sona erdiği normun geçerliliği, ‘başka bir geçerli norma bağlı olarak geçer-
lilik’ anlamına gelemez çünkü atıfta bulunulacak başka norm yoktur.” Von Wright’ın çözü-
mü (1963b, 196-7) şudur: “Bir normun geçerliliği…başka bir normun geçerliliğine bağlı
değildir. Geçerliliği, birinci normla belirli bir şekilde hiyerarşik olarak ilişkili olan başka bir
normun varlığına bağlıdır”. Bu soruna bölüm 5.3.1, 5.3.2 ve 5.8.4’te geri döneceğim.
Bir hukuki normun geçerliliğini belirleyen normun kendisi farklı sistemlere ait olabi-
lir. (1) Hukuki bir norm olabilir. Böylece bir kurucu norm, hukuki normların geçerlili-
ğini belirler. (2) Ahlaki bir norm olabilir. Ahlaki bir norm, örneğin eski bir kanunun
artık uygulanmayan bir kanun olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğini ve hatta
geçersiz kanun sayılarak yürürlükten kaldırılıp kaldırılmayacağını belirler.
Öte yandan bir dil normu olamaz. Şüphesiz bu tür bir normlar kompleksi, normatif
bir sistemi “yürürlükteki hukuk” olarak adlandırmak için ne tür bir yapı, içerik ve etkin-
liğin yeterli olacağını belirlemektedir. Ancak “geçerli” kelimesinin anlamı dilsel değil,
hukuki veya ahlakidir. Dil sadece hukuka veya ahlaka atıfta bulunur.
“Yürürlükteki hukuk” kavramına ilişkin farklı görüşler üç kategoride sınıflandırılabi-
lir: Doğal Hukuk, Hukuki Pozitivizm ve Hukuki Realizm; karşılaştırma için: aşağıdaki
Bölüm 5.2, 5.3 ve 5.5. Doğal Hukuk, hukukun üstün normunu ahlakta, Hukuki Poziti-
vizm ise hukukun kendisinde bulma eğilimindedir. Hukuki Realizm ise, sorunun tama-
mının rasyonel olmadığını değerlendirir.

5.2 Hukuk ve Ahlak - Doğal Hukuk Üzerine

5.2 Hukuk ve Ahlak - Doğal Hukuk Üzerine
5.2.1 İlk Düşünceler
Doğal Hukukun birçok savunucusu, yetkili makamlarca oluşturulan “pozitif” hukuk ile
doğal hukuka uygun olan gerçekten geçerli veya bağlayıcı hukuk arasında ayrım yap-
mıştır. Başka bir deyişle, iki varsayımda bulunmuşlardır.