Page 196 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

5.2 Hukuk ve Ahlak - Doğal Hukuk Üzerine 177

1. “n geçerli bir hukuki normdur” ifadesi, “n bağlayıcıdır” ve “n kabaca doğal hukuka
karşılık gelen bir normatif sisteme aittir” anlamına gelir.
2. Kişinin yürürlükteki hukuk normlarına uymasının gerekli olmasının nedeni, bizzat
bunların kabaca doğal hukuka karşılık gelen normatif bir sisteme ait olmalarıdır.
Peki doğal hukuk nedir? Kavram belirsiz olsa da özellikle önemli ahlaki normlara
atıfta bulunduğu varsayılabilir.
Ancak tüm ahlaki normlar doğal hukuka ait değildir. Bazı klasik doğal hukuk düşünürleri, bura-
dan hareketle neyin doğru olduğuna (iustum) karar veren doğal hukuk ile neyin erdemli olduğu-
na (honestum) karar veren ahlak arasında ayrım yapmışlardır (Thomasius’tan alıntı yapan
Mautner 1979).
Doğal hukukun içeriği ve kaynakları ile ilgili olarak aşağıdaki bakış açıları arasında
ayrım yapılabilir.
1. Bir doğal hukuk kuramının önemli bölümleri analitik veya ampirik bir desteğe sahip
olsa dahi, bazı dinî varsayımlarla destekleniyorsa bu kuram dinîdir.
Dolayısıyla Thomas Aquinas’ın kuramı, aşağıda belirtilmiş olan dinden bağımsız ve son
derece makul tezleri içermesine rağmen dinîdir. Bilgi hem duyularla sağlanan gözlem-
sel verilerle hem de muhakemeyle sağlanan bunların yaratıcı bir şekilde yeniden işlen-
mesiyle desteklenir. Muhakeme, kavramları yaratır ve nesnelerin özünün kavranmasını
sağlar. Muhakeme aynı zamanda doğruyu ve yanlışı ayırt etmeyi de mümkün kılar.
İnsan doğası, kendini koruma, (üreme gibi) biyolojik ihtiyaçları karşılama ve (bilgi
edinme ve başkalarının çıkarlarına saygı gösterme gibi) rasyonel hedeflerin yerine geti-
rilmesi olmak üzere üç tür eğilimi içinde barındırır. Muhakeme ise bize bu eğilimlerin
sınırlar içinde kalmak koşuluyla iyi olduğunu söyler. Peki bunlar neden iyidir? İşte dinî
bileşen burada devreye girer: Bunlar iyidir çünkü Tanrı bizden doğamızın peşinden
gitmemizi ister.
Aquinas’ın hukuk kuramı bu görüşlere karşılık gelmektedir. İnsan hukuku, yalnızca
doğal hukuka karşılık geliyorsa bağlayıcıdır. İncil’de vahyedilen doğal hukuk, Tanrı’nın
evreni yönetmek için oluşturduğu ilahi hukukun bazı kısımlarını yansıtır. Muhakeme-
miz ile ilahi hukuka erişmemiz mümkün olmadığından hem doğal hukuka hem de insan
hukukuna ihtiyacımız vardır. Öte yandan ilahi hukuk, doğamızda yer etmiştir. Muha-
kemeye kulak verirsek bir dereceye kadar bunun peşinden gidebiliriz.
Aquinas’ın hukuk hakkındaki görüşlerinin yeniden özetlendiği çok sayıda ifadeden
alıntı yapmak ve orijinal eserlerinden bahsetmek niyetinde değilim. Kısa ve basit açık-
lamalar, örneğin 1980, 398 ve devamı ile Stone 1965, 51 ve devamında bulunabilir.
2. Bir doğal hukuk kuramı aşağıdaki koşulları yerine getiriyorsa rasyonalisttir.
a) En önemli bölümleri, bir şekilde muhakeme yoluyla verilen ifadelerle desteklenir.
Bu tür bir ifade analitik olabilir (bazı kavramların anlamını iletebilir) veya bir
başka şekilde açık, tutarlı bir dünya resmine sahip olan herkes için kabul edilebi-
lir vb. olabilir.
b) Kuram ayrıca ampirik bir desteğe sahip olabilir (ancak bu belki de gerekli değil-
dir).

c) Kuramın hiçbir önemli bölümü dinî varsayımların desteğini gerektirmez.