Page 190 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

4.4 Hukuki Muhakeme Neden Rasyonel Olmalıdır? 171

Evrensel-pragmatik gerekçelendirme özellikle önemlidir. Bununla ilgili birkaç açık-
lama daha yapmak istiyorum.
Kuramsal önermeler neden söylemsel olarak rasyonel olmalıdır? Böyle bir önerme-
ler dizisi söylemsel rasyonelliğin gereksinimlerini yerine getiriyorsa, muhtemelen, bu
gereksinimler yerine getirmeyen bir dizi önermeden daha fazla doğruya yaklaşma şan-
sına sahiptir. Bir söylem; samimiyet, sözcüklerin tek tip kullanımı, açıklık, şiddet içer-
meme, test edilebilirlik, tarafsızlık vb. ideallere ne kadar yaklaşırsa, söylemin doğru
bilgiyi üretme şansı o kadar artar. (Böyle bir hipotez aynı zamanda bir doğruluk ölçütü
olarak konsensüs kuramının rasyonalist bir versiyonunun özüdür; karşılaştırma için:
bölüm 4.2.2). Kişi doğruya yaklaşmak istiyorsa, söylemsel rasyonelliğin gereksinimle-
rine uyma eğilimine sahip olmalıdır.
Pratik ifadeler neden aynı zamanda söylemsel olarak rasyonel olmalıdır? Özellikle,
hukuki muhakeme içerisinde formüle edilen değer ifadeleri ve norm ifadeleri (örneğin
“Tazminat Sorumluluğu Kanunu iyi bir kanundur” veya “Tazminat Sorumluluğu Kanu-
nu’na uyulması zorunludur”), neden Alexy’nin rasyonellik kurallarını izleyen bir söy-
lem içerisinde sunulmalıdır? Bir söylem; samimiyet, sözcüklerin tek tip kullanımı, açık-
lık, şiddet içermeme, özneler arası test edilebilirlik, tarafsızlık vb. ideallere ne kadar
yaklaşırsa, söylemin verimli iletişim ve insanlar arasında istikrarlı bir konsensüs oluş-
turma şansı o kadar artar ve böylelikle toplumun hayatta kalma şansı artmış olur; karşı-
laştırma için: yukarıdaki bölüm 4.4.7.

4.4.9 Hukuki Muhakeme İçerisinde Dile Getirilen Pratik İfadeler
Neden Rasyonel Olmalıdır? Bazı Ek Nedenler

Hukuki ifadelerin rasyonelliğinin kavramsal nedenlerine ek olarak, şunlar söylenebilir.
Rasyonelliğin önemli bir nedeni, rasyonellik ile hukuki güvenlik arasındaki aşağıda-
ki bağlantıdır. İnsanlar genel olarak hukuki kararların hukuki güvenlik gereklerini yeri-
ne getirmesini, son derece öngörülebilir olmasını ve aynı zamanda diğer ahlaki hususlar
açısından son derece kabul edilebilir olmasını beklerler (karşılaştırma için: yukarıdaki
bölüm 1.4.1). Hukuki kararların esas/destekleyici rasyonelliği, yüksek derecede hukuki
kesinliğin varlığı için bir gerek koşuldur.
a. Hukuki muhakeme rasyonelliğin gereksinimlerini yüksek oranda yerine getirmemiş
olsaydı, sonuçları tahmin edilemez olurdu. Nispeten değişmez kurallara dayanan
rasyonel muhakeme, hukuki muhakemeyi ahlaki muhakemeye kıyasla nispeten daha
kesin ve daha öngörülebilir kılar.

Böylece bir dizi uyumlu, dilsel olarak doğru ve makul öncülden mantıksal olarak çı-
kan bir hukuki sonuç ortaya konulabilir. Hukuki muhakemede, kanunlar, hukukun diğer
kaynakları ve muhakeme normları gibi daha kapsamlı bir dizi öncüle de erişim söz
konusudur; karşılaştırma için: yukarıdaki Bölüm 3.1.1 ve 3.1.5. Bu öncüller, kesin, ön
varsayılmış, kanıtlanmış veya başka bir şekilde makul olarak nitelendirilebilir; karşılaş-
tırma için: yukarıdaki Bölüm 3.3. Hukuki sorunlar hakkında rasyonel bir söylem, huku-
ki sonuçların öngörülebilirliğini daha da artırmaktadır.