Page 266 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

5.8 Hukukta Olgular ve Değerler 247

3. Değer yargılarına, incelenen normatif sistemin bir bütün olarak yürürlükteki hukuk
olup olmadığı sorusu ele alınırken de ihtiyaç duyulur.
Çeşitli gerekçelendirme sıçramaları, bu tür değer yargılarına karşılık gelir. Ayrıca
sıçramaların hukuk hakkındaki bilgimizin ve belki de hukukun kendisinin dönüştürül-
mesiyle sonuçlandığı da söylenebilir.
“Dönüşüm” terimi, sıçramayı tümdengelimsel bir çıkarıma çeviren bazı eklenen ön-
cüllerin, herhangi bir “kesin” gerekçelendirme olmaksızın benimsenebileceği gerçeğini
vurgulamak için uygundur. Örneğin bazı durumlarda kişinin, iradesine ve duygularına
bağlı olan nihai bir tartma ve dengeleme eylemine güvenmesi gereklidir; karşılaştırma
için: yukarıdaki bölüm 2.4.5.
Normatif düzenin bir bütün olarak hukuki geçerliliği sorusuyla başlamak için hukuki
sıçramalarla ilgili açıklamalarımı sondan başa doğru yapmak istiyorum.
A. En zor sorunlar, hukuki ölçütlerden hukuki geçerliliğe geçişteki hukuka sıçrama
süreci ile ilgilidir. Bir önceki bölümde, kişinin yürürlükteki hukuka ilişkin sonuçları,
hem yürürlükteki hukuktan bahsetmeyen hem de yürürlükteki hukuku açıklamayan
bir dizi öncülden kendiliğinden nasıl çıkardığını zaten açıklamıştım.

Sıçrama, hukuka dönüşümle sonuçlanır. Hukuki akıl, daha basit olgusal gerçeklerle
ilgili bazı bilgileri, yürürlükteki hukuk bilişselliğine dönüştürür. Mecazi olarak konuş-
mak gerekirse, bu olgusal gerçekleri yürürlükteki hukuka dönüştürür.
B. Diğer taraftan, hukuk içerisindeki bir sıçrama, yürürlükteki hukuktan bahseden veya
yürürlükteki hukuku açıklayan en az bir ifadeyi içeren bir dizi öncülden, bir sıçrama
yoluyla, yürürlükteki hukukla ilgili sonuçlar çıkarıldığında gerçekleşir. Böyle bir sıç-
rama, hukuk içerisinde bir dönüşümle sonuçlanır (karşılaştırma için: Aarnio, Alexy
ve Peczenik 1981, 149-150 ve Peczenik 1983, 33 ve devamı). Bu bağlamda, hukuki
kaynak oluşturma sıçramaları ile hukuki yorumlayıcı sıçramalar arasında bir ayrım
yapmak istiyorum.
B1. Bir hukuki kaynak oluşturma sıçraması, bir sıçrama yoluyla, hukukun başka bir
kaynağı (örneğin bir kanun) hakkında bir ifade içeren bir dizi öncülden, hukukun
bazı kaynakları (örneğin yasama hazırlık belgeleri) ile ilgili sonuçlar çıkarıldığında
meydana gelir.

Dolayısıyla bazı emsal kararları, yasama hazırlık belgelerinin kanunun yorumlanma-
sında sahip olduğu uygun role ilişkin bir sonuca varmak için öncül olarak uygularken,
bir sıçramaya ihtiyaç duyulur. Öncelikle, örneğin üstü kapalı olarak emsal kararlara
dayanan genel bir norm oluşturmak için emsal kararların kendisinin yorumlanması
gerekir. Emsal kararların bu şekilde bir yorumlamasını gerçekleştirmek için diğerlerinin
yanı sıra, bunların bazı yerleşik hukuki muhakeme normları ile desteklenmesi gerekir.
Bu normlar, hukuki muhakeme kavramı ile ilgilidir. Bu tür bir norm dizisinin önemli
bir bölümünü eş zamanlı olarak reddedip yine de hukuki muhakeme yapmaya çalışmak
garip olacaktır; karşılaştırma için: yukarıdaki bölüm 3.3.3 ve aşağıdaki bölüm 6 ve 7.
Ancak yerleşik muhakeme normları, yorumlayıcı sonucu açık bir şekilde belirlemez.
Ayrıca başta ahlaki ilkeler olmak üzere, bazı ahlaki önermelere de ihtiyaç vardır. Kişi-
nin genellikle çeşitli emsal kararları, muhakeme normlarını ve ahlaki ilkeleri tartması ve