Page 265 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

246 5. Yürürlükteki Hukuk Nedir?

Ancak bizim koşullar listemiz, hem daha kapsamlıdır hem de açıkça ahlaki muhake-
me ile ilgilidir.
Burası bakımından önemli olmayan, yukarıda geliştirilen şematik ifade aynı zamanda diğer
normlara vb. uyma yükümlülüğünü ele alırken, Kelsen’in, anayasaya uyma yükümlülüğünü
vurguladığı gerçeğini göz ardı ediyorum.
Kişi ayrıca hem “F1-Fn dizisine ait yeterince çok sayıda olgusal gerçek varsa, bu durumda N
normatif sistemi yürürlükteki hukuktur vs.” şematik ifadesini hem bunun çeşitli somutlaştırma-
larını, Toulmin’in bakış açısı anlamında maddi çıkarım kuralları olarak değerlendirebilir. Bun-
lar, mantıksal olarak doğru olmamakla birlikte, günlük yaşamda ön varsayılırlar.
N normatif sisteminin hukuki geçerliliği veya anayasasının hukuki geçerliliği, iki
hususa bağlı bir geçerliliktir:
1) Toplumsal olarak yerleşik bir başka normun, bir başka deyişle “F 1-F n dizisine ait
yeterince çok sayıda olgusal gerçek varsa, bu durumda N normatif sistemi yürürlük-
teki hukuktur vs.” çıkarım normunun varlığına ve
2) F 1-F n dizisine ait yeterince çok sayıda olgusal gerçeğin varlığına bağlıdır.
Bu kuram, anayasanın geçerliliğinin başka bir normun geçerliliğine değil, başka bir
normun varlığına bağlı olduğunu ifade eden von Wright’ın geçerlilik kuramının (karşı-
laştırma için: yukarıdaki bölüm 5.1.3) başka sözcüklerle ifade edilmiş bir şekli olarak
görülebilir. Ayrıca “F 1-F n dizisine ait yeterince çok sayıda olgusal gerçek varsa” koşu-
lunun değer yargısından bağımsız olmadığı unutulmamalıdır. Koşulun yerine getirilip
getirilmediğini belirlemek için yalnızca F 1-F n ile ilgili olgusal verilere değil, aynı za-
manda bu tür olgusal gerçeklerden yeterince çok sayıda olup olmadığını belirleyen bir
tartma ve dengeleme işlemine de ihtiyaç vardır. Ayrıca dengelenmesi gereken bazı özel
hukuk ölçütleri değer yüklüdürler; bu şekilde değer yüklü bir ölçütü uygulamak için
tartma ve dengelemeye dayanmak gereklidir. Örneğin hukuk sistemine ait en önemli
normlara, her zaman veya neredeyse her zaman, sıradan insanların veya yetkililerin
uygulamalarında uyulur; bu sisteme dâhil olan diğer normlara da genel olarak bu şekil-
de uyulur; bunların çoğu, en azından sistematik olarak ihlal edilmezler; söz konusu
normatif sistemin uygulanması, aşırı derecede bir ızdıraba neden olmamaktadır vb.
Özetle, hukuki geçerlilik, toplumsal olarak yerleşik bir normun varlığına bağlıdır,
ancak bu norm, birçok olgusal ölçütün tartılmasını ve dengelenmesini gerektirir.

5.8.5 Hukuki Muhakemede Sıçramalar ve Dönüşümlerin
Sınıflandırılması

Tüm bu sorunlar, değer yargılarının hukuki muhakemedeki büyük rolünden kaynak-
lanmaktadır. Değer yargıları üç yerde gerçekleşir:
1. Bazı hukuk normlarının içeriğini belirlemek için hukukun kanunlar, emsal kararlar,
mevzuat geçmişi vb. kaynaklarının değerlendirici bir yorumunun yapılması gerekli-
dir.
2. “Hukukun çeşitli kaynakları ne kadar büyük bir yetkiye sahiptir?”, “Bunlar arasında
ilk bakıştaki öncelik sırası nedir?” gibi sorular tartışılırken, değer yargıları vazgeçil-
mezdir.