Page 94 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

HUKUKİ ARGÜMANTASYON TEORİSİ

Hare’in yöntemine karşı ciddi itirazlar ileri sürülebilir. En önemli iti-
raz, Hare’in gerçek veya tasarlanmış bir vakada belirli bir ahlaki yargının
kabul edilebilir olup olmadığı meselesini, yargılayanın istekleriyle ve il-
gileriyle temellendirmiş olmasına ilişkindir. Bu itiraz, altın kurala karşı
sıklıkla dile getirilen ve Hare’in argümanına tamamen olmasa da büyük
179
ölçüde uyan bir itiraza karşılık gelmektedir.
Hare’e yönelen eleştirisinde Alf Ross, Hare’in örneğini günümüz ko-
şullarına uyarlar. Ross, Hare tarafından önerilen kriterlere göre temer-
rüde düşen bir borçluya karşı icra yoluyla harekete geçmenin ahlaki açı-
dan kabul edilemez olacağını, çünkü alacaklı da dahil olmak üzere hiç
kimsenin kendisine karşı yasal işlem yapılmasından hoşlanmayacağını
180
belirtir. Bu itirazın en uç noktaya taşınması durumunda Hare’in kriter-
lerine göre hiç kimseden isteklerini ve çıkarlarını kısıtlamasının beklene-

nımına ilişkin olan kurallara uymak zorundadır. Aksi henüz gösterilmemiş her-
hangi bir şey için bu kurallar, ahlaki önermenin reddiyle birlikte olgusal önerme-
lerin öne sürülmesini yasaklayan koşullu kurallar olabilir (bkz. Ph. Foot, a.g.e.,
S. 510, italikler bana ait). “Dayanaklara ilişkin olan bu kurallar” (bkz. Ph. Foot,
a.g.e., S. 510), Hare’in ahlaki yargılarda varsaydığı kurallara veya ilkelere karşı-
lık gelir. Bir söylemin esasen ahlaki bir söylem olarak kabul edilip edilmeyeceği,
bu kuralların kullanımına bağlı olmalıdır (bkz. Ph. Foot, a.g.e., S. 510; benzer
şekilde G. J. Warnock, Contemporary Moral Philosophy, London / Basingstoke
1967, S. 68). Hare bu tür görüşlere özellikle karşı çıkmıştır. Bir toplumda sağlam
bir şekilde yerleşmiş olan pek çok ahlaki kanaatin, ahlaki ifadelerin betimleyici
anlamlarına ilişkin kurallarda ifadesini bulduğu doğru olsa da ahlaki argümanlar
bu kurallara sıkı sıkıya bağlı değildir. Dolayısıyla, bu kanaatleri paylaşmayanlar
için bazı değerlendirici ifadeleri ya hiç kullanmamak ya farklı bir şekilde kullan-
mak ya da değerlendirici olmayan bir anlamda kullanmak her zaman mümkündür
(R. M. Hare, Freedom and Reason, S. 187 vd.). Foot’un teorisinin eleştirisi için
ayrıca bkz. R. W. Beardsmore, Moral Reasoning, London 1969, S. 14 vd.
179 Hare’in argümanı ile altın kural arasındaki farklar için bkz. N. Hoerster, R. M.
Hares Fassung der Goldenen Regel, S. 193. Altın kural hakkında bkz. H. Reiner,
Die “Goldene Regel”, in: Zeitschrift philosophische Forschung 3 (1948), S. 74
vd.; G. Spendel, Die goldene Regel als Rechtsprinzip, in: Festschrift Fr. v. Hip-
pel, Tübingen 1967, S. 491 vd.; H. Kelsen, Das Problem der Gerechtigkeit, in:
Reine Rechtslehre, Anhang, S. 367 vd.
180 A. Ross, On Moral Reasoning, in: Philosophical Yearbook, 1 (1964), S. 127 vd.

92