Page 90 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

HUKUKİ ARGÜMANTASYON TEORİSİ

(3) iyi a (1), (2) 167

Burada “a”, herhangi bir nesnenin belirli bir betimlemesi veya adı-
dır.

Yükümlülük yargılarının analizi, değer yargılarının analizine ben-
zer. “Birine bir şey yapması gerektiğini söylersem (that he ought to do
something), tamamen aynı durumda olan herkese aynı görüşü borçlu
olurum. ‘Seninle tamamen aynı durumda olan ve x’i yapmaması gere-
ken birine x’i yapmalısın’ dersem, o zaman kendimle çelişmiş olu-
169
rum.” 168 Deontik mantıkta alışılageldiği gibi, “O” deontik operatö-
rüyle “olması gereken” sembolize edildiğinde, yükümlülük yargılarının
temelini oluşturan şu deontik tasım elde edilir:

.(1) (x) (F1x  F2x  .... Fnx  OHx)

.(2) F1a  F2a  ... Fna
(3) OHa (1), (2) 170

167 Sayıların solundaki noktalar, sağlarındaki ifadelerin başka ifadelerden türetilme-
dikleri anlamına gelir. Bir ifadenin sağındaki sayılar, hangi ifadelerden mantıksal
olarak çıkartıldığını gösterir. Verilen çıkarım şeması tüm adımları açıklamaz. Bu
amaçla, “F 1  F 2  . . . F na  iyi a” (1’) öncülü eklenebilir. İkame kuralına göre,
“x” yerine “a” kullanılırsa (1)’den (1’) çıkartılır. Ayırma kuralına göre ise (3)’ten
(1’) ve (2) çıkartılır. Basitlik sağlaması adına, aşağıda (1’)’in eklenmesinden vaz-
geçilmiştir. İkame ve ayırma kuralı için bkz. A. Tarski, Einführung in die mathe-
matische Logik, 2. Aufl. Göttingen 1966, S. 59 vd.
168 Bkz. R. M. Hare, Wissenschaft und praktische Philosophie, S. 86.
169 Yükümlülük yargılarının mantıksal yapısının kavranması için deontik mantığın
gerekli olup olmadığı tartışmalıdır. Rödig de modern yüklem mantığının bunun
için yeterli olduğu görüşündedir (J. Rödig, Über die Notwendigkeit einer beson-
deren Logik der Normen, in: Jahrbuch für Rechtssoziologie und Rechtstheorie,
Bd. 2 [1972], S. 163 vd.). Her iki yöntemin de geçerli olması imkânsız görünmü-
yor. Deontik mantık hakkındaki argümanlar için bkz. E. Morscher / G. Zecha,
Wozu deontische Logik, in: ARSP 58 (1972), S. 363 vd.
170 Burada kabul edilen koşullu yükümlülük ifadesine karşı, bir dizi paradoksa (tü-
retilmiş zorunluluk paradoksu, bağlılık paradoksu, göreve aykırı emir paradoksu)
yol açtığı şeklinde itiraz edilebilir (bkz. R. M. Chisholm, Contrary to-Duty Im-
peratives and Deontic Logic, in: Analysis 24 (1963), S. 33 vd.; G. H. v. Wright,
An Essay in Deontic Logic and the General Theory of Action, Amsterdam 1968,
S. 77; bkz. G. H. v. Wright, A New System of Deontic Logic, in: Deontic Logic:

88