Page 90 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BÖLÜM 5

KELİMELER VE CÜMLELER

*
“Kelimeleriyle oyalıyor beni kızlar, oyalıyor beni.”
(Kleopatra, Antonius ve Kleopatra’da)
“Her bir cümlenin yapısı mantıkta bir derstir.”
[John Stuart Mill, St. Andrews Üniversitesinde
Yapılan Açılış Konuşması (1867)]
Kelimeler ve cümleler birbirlerine bağımlıdır. Bir cümle, eğer kelimeleri yanlış seçilmişse
etkili olamaz ve kelimeler mantıksal bir yapıya dönüştürülmedikçe pek bir anlam ifade et-
mez.
Shakespeare’in Kleopatra’sı kelimelerin gücünü iyi bilmektedir. Mısır’ı fetheden Se-
zar, onu esir almak yerine onun “arkadaşı” olarak kalmaya söz verdiğinde Kleopatra,
onun yalan söylediğini, kendisine sözler verip onu “kelimeleriyle oyaladığını” biliyor-
du. Kleopatra’nın kendisi de yetenekli bir yalancıdır ancak kelimelerle yalan söylemek-
ten daha fazlasını yapmaktadır. Sorunlardan kaçınmakta, kelime oyunları yapmakta,
efsaneleştirmekte, bazen de doğruyu söylemekte ve tüm bunları kelimelerle yapmakta-
dır. Yukarıdaki alıntıda, Nil’in şekil değiştiren doğurganlığının bir kısmıyla, bilindik bir
isim olan “kelime”yi nadir ve egzotik bir fiile dönüştürmektedir. Onun formülasyonu,
Sezar’ın onu yatıştırma girişiminin ardında yatan saldırgan enerjiyi tam olarak yakala-
maktadır; Sezar’ın sözleri silahtır.
Hâkimlerden, Kleopatra’nın yaptığı gibi kelimelerle oynamaları beklenmemektedir. Ciddi
olmaları beklenmektedir. Shakespeare’in cinasa olan düşkünlüğünü “uğruna dünyayı kaybet-
tiği ve kaybetmeye de razı olduğu ölümcül bir Kleopatra” olarak nitelendiren Samuel John-
son gibi olmaları beklenmektedir. Ayrıca açık olmaları ve bu nedenle cinaslara ve diğer
kelime oyunlarına karşı korunmaları gerekir. Yargısal kelimeler için açıklık temel gereklilik-
tir. Bununla birlikte açıklık, canlılık gibi diğer özelliklerden soyutlanamaz. Net yazım sıkıcı
olabilir ancak zannedersem sıkıcılık netliği engeller: Dikkat dağılır, hafıza giderek kaybolur.
Canlı, enerjik kelimeler okuyucuları mevcut göreve odaklayarak açıklık sağlar.
Cümleler, Mill’in de dediği gibi mantık dersleri vermekte olup bu bölümün başındaki
dikkatle dengelenmiş alıntı da bu noktayı göstermektedir. Bazen bilinç akışının istemsizce

*
William Shakespeare’in “The Tragedy of Antonius and Cleopatra” oyununun Sabahattin Eyüboğlu
tarafından 2000 yılında yapılmış çevirisinden esinlenilmiş ve uyarlanmıştır. Çevirinin aslı “Oyalıyor beni,
kızlar oyalıyor beni” şeklindedir. (Ç.N.)
71