Page 198 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

9.2 Hukuki Kavramlara ve Bunların Sistemik İlişkilerine Dayanan Bir Hukukbilim 183

şekilde düşünülen hukuk, bilimsel hukuktur ya da hukukçuların çabalarıyla gün ışığına çıkarıl-
dığından hukukçuların hukukudur.
Puchta’nın bilim insanına yaraşır hukuk kavramsallaştırması, mevzuat ve örf-âdet hu-
kukunun yanında, hukukçuların hukuku (Juristenrecht) ya da hukuk profesörlerinin
15
hukuku (Professorenrecht) olarak bilimsel bir hukuk anlayışını geliştirmiştir. Hukuki
yapılanma açısından hukuki kavramsalcılık, sosyal, ekonomik ya da başka türden, açık-
ça değer yüklü tüm hususları hukuk alanından ve yargıcın hukuki takdir yetkisinden
yasaklayan hukuki formalizme sıkı bir bağlılık gerektirmiştir. Hukuki görüngüler artık
hukuki kavramlardan ya da hukuki önermelerden oluşan sistemik bir ağ içinde yer ala-
cak ve hukukun mantıksal sonuçları bundan çıkartılacaktı. Hukuk tarihinde seçkin bir
Alman bilim insanı olan Franz Wieacker’ın dediği gibi:
16
Belli bir hukuk düzeni, her zaman için bir kapalı kurumlar ve hukuki önermeler sistemidir ve as-
lında, kurumlar ve hukuki önermeler tarafından düzenlenen insan yaşamının koşullarının top-
lumsal gerçekliğinden bağımsızdır. Bu ön koşullar altında, yine de, bütün hukuki davaları, salt
mantıksal bir işlem vasıtasıyla, davayı, (hukuk biliminin ürettiği hukuki kavramlarda da zımnen
yer alan) hukuk biliminin ürettiği genel bir hukuki öğretisel ifadenin gerektirdiği varsayımsal bir
yargıya temellendirerek, doğru bir şekilde çözmek prensip olarak mümkündür.
Puchta’nın formalizmi, hâkimin karar verme eylemini, aksiyomatik-tümdengelimli
mantığın ve biçimsel akıl yürütme türlerinin nihai sonucu belirlediği kapalı, boşluksuz
bir mantıksal-kavramsal hesaplamaya tabi olacak şekilde yeniden tanımlamıştır.
Jerzy Wróblewski’nin yukarıda ayırt edilen üç yargısal karar verme ideolojisi ışığın-
da, Alman kavramcıları (çoğunlukla), hukuki bir davaya tek bir doğru cevap fikri ve
17
de Montesquieu’nun hâkimin, herhangi bir gerçek hukuki yorum yetkisi olmaksızın
“yasanın metnini okuyan ağızdan” başka bir şey olmadığı yönündeki sert iddiası eşli-
ğinde, bağlı hukuki karar verme ideolojisini takip etmeyi amaçlamışlardır. Hâkim,
18
19
bir hukuki ifade ya da hukuki kavramın toplumsal bağlamını değerlendirmek üzere
herhangi bir hukuki takdir hakkından yoksun, yalnızca pasif bir kapsama alma otomatı

15 Ogorek, Richterkönig oder Subsumtionsautomat?, s. 199.
16 “Eine gegebene Rechtsordnung is stets ein geschlossenes System von Institutionen und Rechtssät-
zen, und zwar unabhangig von der sozialen Realität der durch die Institutionen und Rechtssätze ge-
regelten Lebensverhältnisse. Unter dieser Voraussätzung ist es aber prinzipiellt möglich, alle anste-
henden Rechtssätze allein durch eine logischer Operation richtig zu entscheiden, welche den Fall
unter das hypotetische Urteil subsumiert, das in einem allgemeinen dogmatischen Lehrsatz (und
implicite auch in der rechtswissenschaftlichen Begriffen) enthalten ist.” Wieacker, Privatrechts-
geschichte der Neuzeit, s. 433. (Bu çalışmanın yazarı tarafından çevrilmiştir.)
17 Wróblewski, The Judicial Application of Law (Hukukun Yargısal Uygulaması), s. 265-314.
18 Aşağıda tartışılacağı üzere, çoğunlukla, çünkü Alman kavramcılar, hukukta yalnızca katı mantıksal
tümdengelimin uygulanması gerekliliğini biraz gevşeterek, belirli koşullar altında hukuki kıyasın
kullanılmasını onaylamışlardır.
19 “Mais, si les tribunaux ne doivent pas être fixes, les jugements doivent l’être à une telle point,
qu’ils ne soient jamais qu’un texte précis de la loi. (...) Mais les juges de la nation ne sont, comme
nous avont dit, que la bouche qui prononce les paroles de la loi; des êtres inanimés qui n’en peuvent
modérer ni la force ni la rigueur.” (“Ancak, mahkemelerin sabit olmaması gerekiyorsa, hükümler
öyle sabit olmalıdır ki hiçbir zaman kesin bir yasa metninden öteye gitmesinler. (...) Ama milletin
yargıçları, dediğimiz gibi, yalnızca yasanın sözlerini söyleyen ağızlardır; ne kuvveti ne de sertliği
yumuşatabilen cansız varlıklardır.”) Montesquieu, L’esprit des lois (Kanunların Ruhu Üzerine), s.
399-404, [Türkçe çevirisi, çev. Şevki Özbilen, Seçkin Yay. (2014)].