Page 199 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

184 9. “Die Rechtssätze in ihrem systematischen Zusammenhang zu erkennen” …

20
olarak görülmüştü. Nüktedan Amerikan hukuki formalizm eleştirmenleri, böyle bir
hukuki karar verme anlayışını, anında, otomat makinesi hâkimi doktrini olarak adlan-
dırmışlardır. Sonuç olarak, hukuk bilimi, hukukun ve hukuki yargılamanın toplumsal,
21
politik ve ahlaki bağlamından giderek daha fazla yabancılaşmıştır.
Yine de kavramsalcı bir hukukbilimin fikirlerini savunan bilim insanları bile, hukuk
biliminin ürettiği hukuki ifadelerin veya hukuki kavramların tatmin edici bir cevap
veremediği ve bunun sonucunda hâkimin veya hukuk bilim insanının hukuki kıyasa
başvurması gereken davalar olabileceğini oldukça açık bir şekilde kabul etmişlerdir. Bu
gibi durumlarda, mantıksal-tümdengelimli akıl yürütmeye yöntemsel olarak duyulan
gereksinim, hukuka yönelik önemli ölçüde daha az biçimsel bir yaklaşım lehine gevşe-
22
tilmiştir. Avrupa kıtasında Fransa ve Avusturya’daki etkileyici kodifikasyonlar ve
Alman kavramsalcılarının son derece sistemik teşebbüsleri başta Almanca konuşulan
hukuk kültürü olmak üzere hukukun herhangi bir dalındaki genel hukuk doktrinlerinin
(die allgemeine Lehren des Rechts) gelişimi üzerinde etkili olmuştur. Mevzuatta bu tür
sistemik çabalar Alman özel hukuk kanunu olan Bürgerliches Gesetzbuch’un (Medeni
Kanun) 1900 yılında yürürlüğe girmesiyle doruğa ulaşmıştır.

9.3 Langdellci Tutuculuk- Amerika’daki Hukuki Formalizmin Kısa
Bir Açıklaması

9.3 Langdellci Tutuculuk- Amerika’daki Hukuki Formalizmin Kısa Bir Açıklaması
Amerika Birleşik Devletleri’nde, hukuki formalizm fikri, 1870 yılından bu yana Har-
vard Hukuk Fakültesi Dekanı Christopher Columbus Langdell (1826-1906) tarafından
ortaya konulan vaka yönteminde kendini göstermektedir. Langdell tarafından ortaya
konulan ve daha sonra Langdell’in takipçileri James Barr Ames ve Joseph Beale tara-
fından detaylandırılan, sonraları ise biraz da küçümseyici bir şekilde “Langdellci tutucu-
23
luk” olarak adlandırılan Langdell’in hukuki analiz modeli, Amerika Birleşik Devletle-
24
ri’nde hukuk bilimi ve hukuk eğitiminde hızla baskın bir konuma gelmiştir. “Bay Fox,
Payne v. Cave davasındaki olguları söyler misiniz?” Langdell’in 1870’te Harvard’daki
sözleşme hukuku dersindeki vaka yönteminin ünlü başlangıç ifadesiydi. Ders daha son-

20 Larenz, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, s. 22.
21 “... die Entfremdung der Rechtswissenschaft von der gesellschaftlichen, politischen und moralisc-
hen Wirklichkeit des Rechts ...”, Wieacker, Privatrechtsgeschichte der Neuzeit, s. 401.
22 Bydlinski, Juristische Methodenlehre und Rechtsbegriff, s. 112.
23 Grey, “Langdell’s Orthodoxy” (“Langdell’in tutuculuğu”), eserin birçok yerinde; de Been, Legal
Realism Regained (Yeniden Kazanılan Hukuki Realizm), s. 4-6. - Hâkim O. W. Holmes, alaycı bir
şekilde, Langdell’i “yaşayan en büyük hukuk teoloğu” olarak adlandırmıştır. Horwitz, “The Place
of Justice Holmes in American Legal Thought” (“Hâkim Holmes’un Amerikan Hukuk Düşünce-
sindeki Yeri”), s. 54’te alıntılanmıştır. Karşılaştırma için: ayrıca Golding, “Jurisprudence and Legal
Philosophy in the Twentieth-Century America - Major Themes and Developments” (“Yirminci
Yüzyıl Amerika’sında Hukukbilimi ve Hukuk Felsefesi - Başlıca Temalar ve Gelişmeler”), s. 443.
Bu çalışmada, Langdell’in Anglo-Sakson hukuk sistemine yaklaşımı Alman kavramcılarının (Beg-
riffsjurisprudenz) ortaya koyduğu fikirlerle karşılaştırılmaktadır.
24 C. C. Langdell, James Barr Ames ve Joseph Beale’nin dava yöntemi hakkında kısaca, karşılaştırma
için: Duxbury, Patterns of American Jurisprudence (Amerikan Hukukbiliminin Kalıpları), s. 14-25.