Page 126 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

HUKUKİ ARGÜMANTASYON TEORİSİ

yonel pratik söylem teorisinin inşası için de çok sayıda değerli bilgi içer-
diği ve bir hukukî argümantasyon teorisinin temelini oluşturmaya yete-
rince uygun oldukları söylenebilir.

II. Habermas’ın Uzlaşımsal Hakikat Teorisi

Habermas’ın uzlaşımsal hakikat teorisi ve Erlangen Okulu’nun pra-
tik müzakere teorisi, normatif ifadelerin gerekçelendirilebilir olduklarını
ileri süren Almanca konuşulan bölgelerdeki teoriler arasında en başta yer
alan teoriler olarak bu çalışma için özel bir öneme sahiptirler. Her iki
teorinin de odak noktasında pratik soruların tartışılması yer alır. Aşağıda
ilk olarak Habermas’ın teorisi ele alınacaktır.

Uzlaşı teorisinde Habermas, emirler ve değerlendirmeler gibi nor-
matif ifadelerin ilkesel olarak ampirik ifadeler gibi gerekçelendirilebile-
297
ceğini iddia eder. Ampirik ifadelerin hakikati, normatif ifadelerin doğ-
ruluğuna karşılık gelmektedir. 298

297 J. Habermas, Wahrheitstheorien, in: Wirklichkeit und Reflexion, Festschrift für
W. Schulz, Ed.: H. Fahrenbach, Pfullingen 1973, S. 220, S. 242 vd., S. 252
vd.; J. Habermas, Legitimationsprobleme im Spätkapitalismus, Frankfurt a. M.
1973, S. 140 vd. Kuşkusuz, farklılık gösteren bazı hususlar bulunmaktadır (bkz.
J. Habermas, Erkenntnis und Interesse. Mit einem neuen Nachwort, Frankfurt a.
M. 1973, S. 390 vd.). Bu farklılıklara açıklamalar sırasında değinilecektir.
298 J. Habermas, Wahrheitstheorien, S. 220, S. 226 vd. Habermas, normatif ifade-
lerle ilgili olarak “doğruluk” kavramını, normatif olmayan ifadeler için ise “ha-
kikat” kavramını kural olarak kullanır. Bununla birlikte, “pratik soruların ger-
çeğe uygunluğu”ndan da söz eder: “Eğer ‘hakikati’ geniş anlamda, zora dayan-
mayan ve sınırlandırılmamış bir iletişimde ulaşılabilecek bir anlayışın ussallığı
olarak anlarsak, bu anlamda ya pozitivist olarak imgesel-teorik hakikat kavra-
mını yenileyenlerin ya da Luhmann gibi pragmatik olarak hakikati bir kesinlik
yaratma işlevi olarak anlayanların gözünde pratik sorular ‘gerçeğe uygunlukla-
rını’ kaybedebilirler.” J. Habermas, Theorie der Gesellschaft oder Sozialtech-
nologie? Eine Auseinandersetzung mit Niklas Luhmann, in: J. Habermas / N.
Luhmann, Theorie der Gesellschaft oder Sozialtechnologie - Was leistet die Sys-
temforschung? Frankfurt a. M. 1971, S. 241; ayrıca bkz. J. Habermas, Legitima-
tionsprobleme im Spätkapitalismus, S. 140 vd.). Habermas, emirlerin doğruluğu
ile değerlendirmelerin uygunluğu arasında da çoğu zaman ayrım yapar (bkz. J.
Habermas, Wahrheitstheorien, S. 242).

124