Page 121 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

öğrenilmesi halinde engellenmesi durumunda söz konusudur. “Tutmak
285
istemesen dahi söz ver” böyle bir kuraldır.
(3) Şu ana kadar bahsedilen kurallar bakımından, genel bir öğretim
anlaşılmaz ama yine de en azından mümkündür. Ancak, genel olarak öğ-
retilemeyecek kurallar da vardır. Bu türden, “ahlaki açıdan imkânsız
(morally impossible)” kurallara örnek olarak “Her zaman, bilmediğini
bildiğini söyle” kuralı verilebilir. Bu kuralın açıkça öğretilmesi, dinleyi-
cinin tüm cümlelere ek bir olumsuzluk eklemesiyle sonuçlanacaktır. Bu
286
durumda aldatma değil, sadece yeni bir dil kuralı öğrenilmiş olur.
3.4.2.2. Baier, ahlaki bakış açısının maddi koşullarına ilişkin olarak
da üç kriterden bahseder. Bu kriterler, ahlaki kuralların eşit derecede her-
kesin yararına olması (for the good of everyone alike) 287 gerektiği iste-
mini açıklarlar.

(1) Bir kurala uyulmasının herkesin ortak yararına (for the common
good of everyone) doğrudan katkıda bulunması halinde, ilk kriter yerine
getirilmiş olur. Böyle bir doğrudan yarar, sözgelimi, üretimin artması ve
bunun sonucunda herkesin yaşam standartlarının yükselmesi halinde
mevcuttur. Bu şekilde, bu kriterin uygulama alanı, herkesin menfaatle-
rine en azından kısmen de olsa uygun olacak durumlarla sınırlandırılmış
hale getirir. Bu yüzden, çıkar çatışmalarının söz konusu olduğu tüm du-
288
rumlarda uygulanabilir değildir.

285 K. Baier, a.g.e., S. 197.
286 K. Baier, a.g.e., S. 197 vd. Ancak, böylesi bir kural aslında arzu edilen bir durum
değildir. Dışarıda yağmur yağıp yağmadığı sorusuna, dışarıda yağmur yağmadı-
ğını bilmeme karşın evet yanıtını vermem gerekir. Soruyu soran kişi, yeni kuralı
bildiği için böylece istediği bilgiyi elde etmiş olacaktır. Bununla birlikte, kişi
saatin kaç olduğunu sorarsa, saatin 12 olduğunu bildiğim halde hem saatin 12
olmadığını hem de örneğin saatin 6.15, 18.07 veya 22.44 olduğunu söyleyebili-
rim. İkinci olasılığı seçtiğim takdirde verdiğim bilgi, soruyu soran kişi için ol-
dukça anlamsız olacaktır. Doğru bilgiyi yorucu bir şekilde istemesi gerekecektir.
Bu yüzden böylesi bir kuralın arzu edilmiyor olması, yine de bu kuralın mümkün
olmadığı anlamına gelmeyecektir.
287 K. Baier, a.g.e., S. 200.
288 K. Baier, a.g.e., S. 201.

119