Page 149 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

İdeal konuşma durumu teorisinin bu açıklaması, fiili olarak gerçek-
leştirilebilir olmama ithamından kurtulmayı sağlar. Asla gerçekleştirile-
meyecek bir idealin peşinden gitmek de mümkündür. Bu açıklamanın,
her zaman kesin sonuçlara götüren bir karar kriteri sunmama gibi bir de-
zavantajı da vardır. Yine de bu zayıflık iki nedenle hafifletilebilir. Bir
taraftan, ideal konuşma durumunu tanımlayan kurallar, normların eleşti-
risi için kriterler oluştururlar. Diğer taraftan ideal konuşma durumunun
yaklaşık olarak gerçekleştirilmesinin mümkün olduğu da düşünülebilir.
Bu bağlamda Habermas, söz edimlerini kullanmadaki fırsat eşitsizlikle-
rinin kurumsal tedbirlerle nötralize edilebileceğine işaret eder. 390

İdeal konuşma durumuyla tanımlanan ussal konuşmanın temel
normları, Habermas’a göre sadece söylemlerde mevcut değildir. Bu
normlar aynı zamanda gündelik eylemlerde ileri sürülen geçerlilik iddia-
larının da temelini oluşturur. Bu nedenle Habermas, fiilen kendi postula-
tından ne kadar saparsa sapsın herhangi bir iletişimsel ilişkide yer alan
391
her kişinin zaten ideal bir konuşma durumunu varsaydığını iddia eder.

390 J. Habermas, Wahrheitstheorien, S. 257.
391 J. Habermas, Legitimationsprobleme im Spätkapitalismus, S. 153, Fortsetzung
der Anm. 160 vd. S. 152: “İletişimsel olarak sosyalleşmiş bireylerin sosyo-kül-
türel yaşam biçimi, her etkileşim bağlamında saf iletişimsel eylemin “transan-
dantal görünümünü” üretir ve aynı zamanda her etkileşim bağlamını yapısal ola-
rak eylemde kabul edilen geçerlilik iddialarının söylemsel olarak test edilebile-
ceği ideal bir konuşma durumu imkanına yönlendirir.” Ayrıca bkz. J. Habermas,
Zwei Bemerkungen zum praktischen Diskurs, in: J. Habermas, Zur Rekonstruk-
tion des Historischen Materialismus, Frankfurt a. M. 1976, S. 339: “Ussal ko-
nuşma düşüncesi, ifade edecek olursam, ilk olarak söylemin ve gerekçelendir-
menin genel yapılarından değil, dilsel eylemin temel yapılarından elde edilir.”
Benzer bir görüş için bkz. K.-O. Apel, Das A priori der Kommunikationsge-
meinschaft und die Grundlagen der Ethik, in: K.-O. Apel, Transformation der
Philosophie, Bd. 2, Frankfurt a. M. 1973, S. 400. “Sözlü iletişim kurma yetisine
sahip olan tüm varlıklar, kişi olarak kabul edilmelidir; çünkü tüm eylemlerinde
ve açıklamalarda sanal tartışma ortaklarıdırlar ve düşünmenin sınırsız meşru-
luğu, herhangi bir tartışma ortağından ve onun tartışmaya olan sanal katkısından
vazgeçemez.”

147