Page 23 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

G İ R İ Ş

Bu görevi yerine getirmek konusunda en çok dile getirilen kural
veya yöntem önerisi ise yorum kanonlarıdır. Yorum kanonlarının sayısı
dahi tartışmalıdır. Savigny; yorumun gramatik, mantıksal, tarihsel ve
8
sistematik unsurları arasında ayrım yapar. Larenz’e göre lafzi anlam,
kanunun anlamsal bağlamı, kanun koyucunun düzenleme gayesi, niyeti
ve normatif iradesi, objektif-teleolojik kriterler ve anayasaya uygun yo-
9
rumun gerekliliği olmak üzere beş tür kriter söz konusudur. Başka bir
örnek vermek gerekirse Wolff; filolojik, mantıksal, sistematik, tarihsel,
10
karşılaştırmalı, genetik ve teleolojik yorum türlerini kabul eder.
Kanonların sayısından daha önemlisi, bunların hiyerarşik olarak sı-
ralanmasıdır. Farklı kanonlar farklı sonuçlar doğurur. Bu olgu göz
önünde bulundurulduğunda kanonlar, ancak hiyerarşik olarak sıralan-
malarına ilişkin kati kriterler getirilebildiğinde bir sonucu kesin olarak
gerekçelendirebilmeye uygun olabilirler. Fakat, bu husus bugüne kadar
11
başarılamamıştır.

8 Fr. C. v. Savigny, System des heutigen Römischen Rechts, Bd. 1, Berlin 1840,
S. 212 vd.
9 K. Larenz, a.g.e., S. 307 vd.
10 H. J. Wolff / O. Bachof, Verwaltungsrecht, Bd. 1, 9. Aufl. München 1974, par.
28 IIIc. (Paragraf bilgileri ders kitabının Wolff tarafından düzenlenen bölümüne
atıfta bulunmaktadır.)
11 Bkz. M. Kriele, Theorie der Rechtsgewinnung, 2. Aufl. Berlin 1976, S. 85 vd.;
J. Esser, Vorverständnis und Methodenwahl in der Rechtsfindung, 2. Aufl.
Frankfurt a. M. 1972, S. 124 vd. Belirli bir hiyerarşi kurmaya çalışan Larenz dahi
“sabit bir öncelik sırası olmadığını” belirtmektedir (Larenz, a.g.e., S. 334). Bir
hiyerarşik sıralamayı gerekçelendirmenin güçlüğü, yorumun amacını tespit ede-
bilmedeki zorluklarla yakından ilgilidir. Yorumun amacı hakkındaki karar, ras-
yonel hukuki argümantasyonun mümkün olup olmadığı ve/ veya ne ölçüde müm-
kün olduğu sorusunun cevabı olan, yargısal kararların işlevine dair bir teoriyi
zorunlu kılar. Bu bağlamda, Engisch’in “her bir yorum yöntemi, kendi göreli hu-
kukunu ve özel mantıksal çerçevesini belirlemek için daha derine inen bakış açı-
larına (ihtiyaç duyar)” ifadesine katılmak gerekir. (K. Engisch, Einführung in das
juristische Denken, 5. Aufl. Stuttgart / Berlin / Köln / Mainz 1971, S. 84). Burada
önerilen hukuki argümantasyon teorisi, bu türden derin bakış açılarını bulmaya
yönelik bir teşebbüstür.

21