Page 296 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

HUKUKİ ARGÜMANTASYON TEORİSİ

önermelerin çürütülmelerinde kullanılan önermeler, tıpkı gerekçelendi-
rilmelerinde kullanılan önermeler gibi, her zaman dogmatik olamazlar.
Bu yüzden, genel pratik önermeler dogmatik önermelerin gerek gerek-
çelendirilmesinin gerekse sınanmasının temelini oluştururlar.

Normatif içeriğe sahip her önerme, genel pratik önermeler tarafın-
dan gerekçelendirilmeye veya sınanmaya adaydır. Dogmatik önermele-
rin özelliği, sistematik olarak sınanabilmeleridir. Sistematik sınamanın
iki türü birbirinden ayırt edilmelidir. Birinci tür, sınanacak önerme ile
diğer dogmatik önermeler ve geçerli kabul edilen hukuk normların ara-
sındaki mantıksal ilişkilerle (dar anlamda sistematik inceleme) ilgilidir.
İkinci tür ise sınanacak dogmatik önerme yardımıyla gerekçelendirile-
cek olan tekil normatif önermelerin, diğer dogmatik önermeler veya hu-
kuk normları yardımıyla gerekçelendirilecek olan tekil normatif öner-
meler arasındaki ilişkiyi değerlendirecek genel pratik bakış açılarına
ilişkindir (geniş anlamda sistematik inceleme).

Dar anlamda sistematik sınamanın en önemli kriteri, söz konusu
önermenin halihazırda kabul edilmiş olan dogmatik önermeler sınıfına
ve yürürlükteki hukuk normlarına uygunluğudur. 129 Sınanacak önerme-
nin, örneğin başka dogmatik önermelerle çelişmesi durumunda, bu
önermeden değil, diğer önermelerden vazgeçilmesi elbette mümkün-
dür.

Geniş anlamda sistematik sınamada, sınanacak dogmatik önerme
yardımıyla gerekçelendirilecek olan yargıların veya tekil normatif öner-
melerin, hukuk normları yardımıyla gerekçelendirilecek olan tekil nor-
matif önermelere kıyasla başka dogmatik önermelere ve genel pratik
söylem kurallarına göre meşru olup olmadıklarına bakılır. Böyle bir sı-
nama şu şekilde olabilir: Dogmatik önermeler S1 ve S2, arasından seçim

129 Dogmatik bir önerme (S) halihazırda kabul edilmiş olan dogmatik önermelere ve
geçerli olan hukuk normları sınıfına (K) çelişmeksizin uyuyorsa ne S ne de S’den
kabul edilen önermelerle ve geçerli olan hukuk normlarıyla birlikte türetilen bir
önerme, K’den bir önermeyle çelişir.

294