Page 173 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

158 8. Hukuki Teamülcülük: Kolektif Yönelimselliğin İfadesi Olarak Hukuk

(H 2O) deniz seviyesindeki hava basıncında 0°C sıcaklıkta donduğu ve 100°C’de kayna-
dığı, bir gök cisminin yerçekiminin, kütlesi ile orantılı olarak ve gözlem noktasından
uzaklığı ile ters orantılı olarak tanımlanabildiği olguları gibi tartışmasız doğruları içerir.
Searle’ın örneğindeki ölçü birimleri olan Celsius ve mile, kaba olgulara değil, ku-
rumsal olgulara dayanmaktadır. Sadece kaba olgular bakımından sunulan bir anlatım,
yalnızca güneş ile dünya arasında tanımlanmamış, görece uzun bir mesafe olduğunu ya
da suyun bazı soğuk koşullarda donup bazı görece sıcak koşullarda kaynadığı görüngü-
sünü betimleyecektir.
2006 yılında Prag’da Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) toplantısı için toplanan
yaklaşık 2.500 bilim insanı Plüton’un artık bir gezegen olarak nitelendirilmeyeceği
kararına vardığında, kaba olgular dünyasında ve kurumsal olgular dünyasında sırasıyla
ne olmuştur? Bir gezegen olmak, aşağıdaki üç ölçüt ile tanımlanan bir “şeyin” kurumsal
bir niteliğidir: Güneş’in etrafında yörüngede olmalıdır, neredeyse yuvarlak bir şekil
4
alacak kadar büyük olmalıdır ve yörüngesini diğer nesnelerden temizlemiş olmalıdır.
Plüton, eliptik yörüngesi Neptün’ünkiyle örtüştüğü için bir gezegen olmaktan çıkartıl-
mıştı. Kaba olgular dünyası gökbilimcilerin kararından etkilenmemiş ve Plüton denilen
kaya hâlâ orada güneşin etrafında dönüyor olsa da kurumsal olgular dünyası, o zaman-
dan bu yana kesinlikle farklıdır. Plüton olmadan, Güneş’in etrafında dönen gezegenlerin
sayısı, artık gezegenler arasında Plüton da yer aldığında olduğu gibi dokuz değil, sekiz-
dir.
Kaba olgular, dünyada var olmak için insan aklının işleyişine ihtiyaç duymadıkların-
dan, hiç kimse onların varlığına inanmasa, hiç kimse düşüncelerini veya paylaşılmamış
ilgisini bunlara yöneltmiş olmasa ve hiç kimse bunların varlığı lehine bir argüman sun-
muş olmasa bile, bunların varlığı sona ermeyecektir. Gezegenlerin ve yıldızların, man-
yetik alanların ve yerçekimi kuvvetleri ile kara deliklerin, beyaz ışıklı cüce yıldızların
ve kırmızı devlerin astronomi cismi olarak varlığı veya masa ve sandalyeler ya da çatal-
lar ve bıçaklar gibi daha yaygın ev eşyalarının varlığı, bireysel insan iradesinin veya
sosyo-kültürel teamüllerin amaçlarından oldukça bağımsız olan bu tür kaba olguları
ifade eder. Aynı şey, J. K. Rowling’in kurgu dünyasının dışındaki tek boynuzlu atlar,
5
ejderhalar, Büyü Bakanlığı ve Hogwarts Cadılık ve Büyücülük Okulu’nun yokluğu için
de geçerlidir.
Kurumsal olgular, varlığı toplumsal, kültürel, dilsel ya da hukuki türden bazı ön ko-
şulların yerine getirilmesine bağlı olan olgular ya da olgu bağlamlardır. Kurumsal olgu-
lar toplumda çok çeşitli görüngüleri içerir; örneğin poker oyununda tam serinin floşa ve
beşli floşun ise aynı türden dörtlüye üstün olması, satranç oyununda kalenin dikey ola-
rak filin ise çapraz olarak hareket etmesi, Finlandiya Miras Kanunu’nun 10. bölümünün
1. maddesine göre geçerli bir vasiyetnamenin, vasiyetnameyi hazırlarken her ikisi de
hazır bulunan iki nitelikli tanığın imzasını gerektirmesi, Avrupa Birliği Mahkemesinin,
bir AB Üye Devletinin bazı ulusal mahkemeleri tarafından Mahkemeye böyle bir talep

4 “Plüton bir gezegen olma statüsünü kaybetti”, http://news.bbc.co.uk/2/hi/5282440.stm; 24 Ağustos
2006 tarihinde yayınlanmış, 27 Kasım 2006 tarihinde ziyaret edilmiştir.
5 Tabii ki, gezegenlerin, yıldızların vb. isimlendirilmesi, örneğin Jüpiter, Satürn veya İkizlerevi,
gökbilimciler topluluğundaki dilsel ve bilimsel teamüllere dayanmaktadır, ancak bu durum ileri sü-
rülen argümanı etkilemez.