Page 254 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

12.3 Senkronik Bir Yaklaşımdan Diyakronik Bir Yaklaşıma: Hukuki Akıl Yürütmenin … 239

12
dayanan hukuk kurumsal yaklaşımın kuramının iki kurucusudur. Austin’in düzsözel,
edimsözel ve etkisözel söz edimleri üçlemesi kavramı, Ludwig Wittgenstein’ın
1930’ların başlarındaki “dilsel dönüşü”nden sonraki geç dönem felsefesine belli belirsiz
bir şekilde dayanıyordu. Şimdi ise, dilin meşru kullanımlarının kapsamı, dilin resim
kuramının katı sınırlarının ötesine genişletilmiş ve bu da, toplumda çok çeşitli dil oyun-
larına yer açmıştır. Wittgenstein’ın fikirleri, 1950’lerde ve 1960’larda Oxford dil felse-
fesi ekolü, yani gündelik dil felsefesi tarafından ele alınmış ve daha da detaylandırılmış-
tır.
Neil MacCormick’in ve Ota Weinberger’in kurumsal yaklaşımı, evlilikler, vasiyet-
nameler, sözleşmeler, ipotekler, Parlamentonun yasama yetkisi veya Yargıtay’ın yargı-
sal yetkisi gibi hukuki kurumların (soyut olarak) ve bunların tekil örneklerinin (somut
olarak) başlangıçta nasıl oluşturulabileceklerine, daha sonra içerik olarak nasıl değişti-
rilebileceklerine, hukuki etkilerine göre nasıl uygulanabileceklerine ve nihayet, bir
kısım dilsel açıklamalar vasıtasıyla nasıl geri alınabileceklerine dair güvenilir bir anlatı
13
sunmaktadır.
Legal Reasoning and Legal Theory (Hukuki Akıl Yürütme ve Hukuk Kuramı) adlı ça-
lışmasında ve konuyla ilgili diğer yazılarında Neil MacCormick, ardışık bir hukuki akıl
yürütme kuramını savunmuştur.
14
MacCormick’e göre, bir mahkeme ya da kanunu uygulayan başka bir görevli nez-
dinde hukuki akıl yürütme genellikle şu sırayla gerçekleşir: dilsel argümanlar arasında
tümdengelimli uyum, eğer tümdengelimli yaklaşım sorunu çözemezse, ilgili hukuki
ilkeler kümesi arasında hukuki tutarlılığın sağlanması ve en nihayetinde, eğer hukuki
tutarlılık arayışı da sorunu çözme konusunda aynı şekilde başarısız olursa, hukuki yargı-
lamanın dışsal toplumsal etkileri ve bunun gerektirdiği değerlere ilişkin sonuçsalcı

12 Austin, How to Do Things with Words (Söylemek ve Yapmak), [Türkçe çevirisi, çev. R. Levent
Aysever, Metis Yay. (2020)9, eserin birçok yerinde.
13 Kurumsal hukuk kuramındaki kurumlar/örnekler ikileşimi, dil felsefesindeki tür/tekil örnek ikile-
şimi ile paraleldir.
14 Vefat eden Neil MacCormick’in hukukbilimi alanındaki başlıca eserleri arasında Legal Reaso-
ning and Legal Theory (1978), Questioning Sovereignty: Law, State, and Nation in the European
Commonwealth (Egemenliğin Sorgulanması: Avrupa Topluluğu’nda Hukuk, Devlet ve Ulus)
(1999), Rhetoric and the Rule of Law: A Theory of Legal Reasoning (Retorik ve Hukukun Üstün-
lüğü: Bir Hukuki Akıl Yürütme Kuramı) (2005), Institutions of Law: An Essay in Legal Theory
(Hukukun Kurumları: Hukuk Kuramında Bir Makale) (2007), ve Practical Reason in Law and
Morality (Hukuk ve Ahlakta Pratik Akıl) (2008) yer almaktadır. En son bahsedilen dört kitap
Hukuk, Devlet ve Pratik Akıl serisini oluşturur. MacCormick ayrıca Bielefeld Çevresi araştırma
grubunun bir üyesiydi ve Bielefeld Çevresi araştırma grubu, karşılaştırmalı hukuki argümantas-
yon kuramı konularına iki mükemmel katkıda bulunmuştu: Interpreting Statutes: A Comparative
Study (Kanunların Yorumlanması: Karşılaştırmalı Bir Çalışma) ve Interpreting Precedents: A
Comparative Study. Doktora tezim olan A Theory of Precedent (Emsal Kararların Yorumlanma-
sı: Karşılaştırmalı Bir Çalışma) başlıklı tezimin jüri savunmasında, aleyhte söz almak üzere gö-
rev yaptığı Ekim 1998’den bu yana ve kendisinin hukuk felsefesine adanmış olan Post-
Sovereign Nations, Rhetorics, and the Rule of Law - A Seminar on Neil MacCormick’s Instituti-
onal Philosophy of Law (Egemenlik Sonrası Uluslar, Retorik ve Hukukun Üstünlüğü - Neil Mac-
cormick’in Kurumsal Hukuk Felsefesi Üzerine Bir Seminer) başlıklı lisansüstü seminerimde onur
konuğu olduğu Ağustos 2006’dan itibaren Sayın Neil ile ilgili çok sıcak kişisel anılarım bulunu-
yor.