Page 249 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

234 12. Ara

Yargısal Karar Verme İdeolojileri Analiz Çerçevesi: Kanunun Gerekçeli Bir Şekilde Nasıl
(Jerzy Wróblewski) ve Hukuki Anlamlandırılacağı ve Yorumlanacağı ile İlgili Ölçütler
Karar Verme Durumları (Kaarle
Makkonen)

- Bağlı Yargısal Karar Verme (1) Eşbiçimli Hukuk Kuramı: iki koşul arasındaki resim
İdeolojisi (Wróblewski) ilişkisi
- Hukuki Karar Vermenin Eşbi- (2) Hukuki Formalizm: hukukun mantıksal-kavramsal ve
çimli Durumu (Makkonen) sistemik unsurları

(3) Tutarlılık Hukuk Kuramı: hukukun kurumsal ve top-
lumsal kaynakları arasında karşılıklı uyum ve mütekabil
destek
(4) Yeni Retorik: hedeflenen ideal, evrensel izleyici kitle-
- Hukuki ve Rasyonel Yargısal sinde hukuki akıl yürütmenin yöntem ve sonucunun (sonuç-
Karar Verme İdeolojisi larının) onaylanması
(Wróblewski)
- Hukuki Karar Vermenin Se- (5) Yorumcu Hukuk yasa koyucunun/mahkemenin başlan-
gıçtaki niyetlerinin izinin sürülmesi
mantik Olarak Belirsiz Durumu (6) Analitik Hukuki Realizm: mahkemeler ve yetkililer
(Makkonen)
nezdinde yürürlüğe konulmuş pratikteki hukuk
(7) Hukuki Teamülcülük: sosyal olguların, toplumda söz
konusu etkiyi yaratacağına ilişkin hukuki ya da karşılıklı
beklentiler olarak kabul edilmesi ya da tanınması

(8) Sosyal Sonuççuluk: hukukun toplumdaki ekonomik
- Serbest Yargısal Karar Verme
İdeolojisi (Wróblewski) veya diğer dışsal etkileri
(9) Doğal Hukuk Felsefesi: hukuk yoluyla sosyal veya dinî
- Hukuki Karar Vermenin Dü- adaletin sağlanması
zenlenmemiş Durumu (Makko- (10) Radikal Kararcılık: herhangi bir üst hukuk kuramını
nen) hiçe sayarak duruma özgü adalet
Şekil 12.1 Jerzy Wróblewski’nin üç yargısal karar verme ideolojisi ve Kaarle Makkonen’in üç hukuki
karar verme durumu karşısında hukuki analiz çerçeveleri
Bu, elbette, hâkimin aşırı derecede kanunlarla bağlı olması durumudur. Bununla birlik-
te, Wróblewski’nin hukuki-rasyonel karar verme ideolojisi bile “bağlı” bir ideolojidir;
çünkü hâkim, hukuk camiasında kabul edilen hukukun kurumsal ve kurumsal olmayan
kaynaklarından türetilebilecek argümanlarla bağlıdır. Aleksander Peczenik’in belirttiği
gibi, hukukilik ölçütleri, hukukun bu tür kaynaklarının hukuki argümantasyonda kulla-
7
nılmasıyla iç içe geçmiş durumdadır :
Dahası, hukukun kaynakları “hukuki argümantasyon” kavramıyla ilgilidir. Bir kişi
hepsini veya hemen hemen hepsini reddedemez ve hukuki argümantasyona dâhil olma-
ya devam eder.
Bu nedenle, Wróblewski’nin hukuki-rasyonel yargısal karar verme ideolojisi, kesin
olarak tanımlanmış hukuki karar vermenin kurucu öncüllerini ana hatlarıyla belirlemeye
çalışan her türlü analizde önemli bir yere sahiptir. Son olarak, serbest yargısal karar
verme ideolojisi kapsamında hâkim, herhangi bir hukuki kaynağa ya da mantıksal-

7 “Rättskällorna är dessutom relaterade till begreppet ‘juridisk argumentation’. Det går inte att på en
och samma gång förkasta alla eller nästan alla av dem och ändå argumentera juridiskt.” Peczenik,
Vad är rätt?, s. 226. (İtalik vurgu orijinal metinden alınmış olup çevirisi bu çalışmanın yazarı tara-
fından yapılmıştır.)