Page 258 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

12.3 Senkronik Bir Yaklaşımdan Diyakronik Bir Yaklaşıma: Hukuki Akıl Yürütmenin … 243

D. Amaçtan Kaynaklanan Argüman:
(11) sayesinde, yasa koyucunun gerçek amaçları ile en iyi şekilde uyuşması nede-
niyle, önceki argüman kategorilerinin “aşılabilecek” olduğu ve önceliğin, hu-
kukun belirli bir dilsel, sistemik veya teleolojik-aksiyolojik yorumlamasına ve-
rilebilecek olduğu, mevzuatın arkasında yer alan yasama sürecindeki amaca
atıfla, geçişken kategorik argüman.
Bielefeld Çevresi kataloğundaki argümanların ortaya konulma sırasını kapatan geçişken
kategorik bir argümana yönelik üst-düzey kavram, ayrımı yapılan dört ana argüman
türünden en sorunlu olanıdır. Dil bilimsel argümanlar, dil bilimsel kavramların olağan
kullanımını veya mühendislik, istatistik, tıp veya fizik alanında benimsenen dil bilimsel
kullanım gibi bazı teknik alt kategorileri takip eder. Sistemik argümanlar altındaki çok
çeşitli argüman türlerinin herhangi bir hukuk sisteminde tanımlanması nispeten kolaydır
ve bu nedenle, aşırı formalist hukuki akıl yürütme biçimleri dışında, belli bir mevzuatın
arkasındaki toplumsal amaçlara ve değerlere atıfta bulunulur. Sistemik argümanlar
kategorisi, belki de gerektirdiği tüm hukuki (yani kurumsal) argümanlar olarak, daha
küçük birimlere ayrılmalıdır. Teleolojik-aksiyolojik argümanlar, Neil MacCormick’in
hukuki akıl yürütmede sonuçsalcı argümanlar fikrine karşılık gelmekte olup MacCor-
mick’in konuyu sonlandırdığı yer burasıdır.
Ama neden her biri kurumsal ya da başka türden bazı argümanlarla desteklenen çe-
şitli alternatifler arasından belirli bir dil bilimsel, sistemik ya da aksiyolojik-teleolojik
yorum seçilecektir? Bielefeld Çevresi, geçişken kategorik argüman ile veya yasa koyu-
cunun amaçlarıyla bir cevap vermeyi amaçlamaktadır. Eldeki davanın dil bilimsel, sis-
temik ve teleolojik-aksiyolojik türden birinci düzey argümanlar arasındaki sıralamada
yerini belirlemek, böyle bir geçişken kategorik, üst düzey argümana bırakılmıştır. Ge-
çişken kategorik argümana başvurmak eleştiriye açıktır, çünkü böyle bir kapanış argü-
manının önerilen içeriğinin aslında mevzuatı yayımlarken parlamentonun veya bir em-
sal kararı verirken mahkemenin asıl amaçlarına karşılık gelip gelmediğini öğrenmenin
24
bir yolu yoktur. Eğer dilbilimsel, sistemik ve teleolojik-aksiyolojik argümanlar, sorunu
çözemezse, argüman çıkmazını çözmek için elbette bir tür üst düzey ölçüte ihtiyaç du-
yulur. Yine de, herhangi bir üst düzey argümanın kurucu öncüllerini, aslında geçişken
kategorik bir argümanın kullanımının yaptığı gibi, bilimsel kontrolden kaçan herhangi
bir varsayılmış varlığa atıfta bulunmaksızın, mümkün olduğu kadar açık terimlerle
sunmak daha doğru olacaktır.

24 Amaçtan kaynaklanan argüman ile ilgili olarak, MacCormick ve Summers (ed.), Interpreting Statu-
tes, s. 522-525.