Page 264 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

13.2 Hukukun Mantıksal-Kavramsal Oluşumu, Normatif Ontolojisi ve Yapısal Aksiyolojisi 249

lıklarını içerir. Hukukun normatif ontolojisi, örneğin, hukuk ilkeleri ile değiştirildiği
şekliyle Hohfeldci yaklaşımı kabul edilirse, aşağıdaki varlıklarla tanımlanabilir:
(a) W. N. Hohfeld tarafından öngörüldüğü şekilde, tekil hukuk öznelerine tahsis edilen
bağıntılı hukuki haklar ve hukuki ödevler sistemi;

(b) hukuk yapma ve hukuk uygulama makamları tarafından belirlenen bir dizi
hukuk kuralı ve muhtemelen çarpık fakat yine de hukuki olarak yeterli kurum-
sal destek ve toplumdaki bir onay duygusundan daha fazlasına sahip olmayan
hukuki ilkeler;
(c) hukukun kurumsal ve kurumsal olmayan, yani toplumsal kaynaklarında tezahür
ettiği üzere, daha sonra geriye doğru izi sürülebilecek hukuk yapıcı ve hukuk uygu-
layıcı makamlar tarafından alınan tekil kararlar ve hukuk camiasındaki köklü top-
lumsal uygulamalar ve âdetler;
(d) hukukun kurumsal ve kurumsal olmayan kaynaklarında kabul edildiği üzere, hukuk
kuralları ve hukuki ilkelerin arkasındaki toplumsal değerler ve kolektif hedefler.
Hukuk kuralları, öncelikle yasa koyucu makamlar ve hukuku uygulayan makamlar, yani
parlamento yasama organı, mahkemeler ve diğer yetkililer tarafından verilen tekil, geri-
ye doğru izi sürülebilir kararlara dayanan hukuki karar verme için şeklî olarak geçerli
argümanlardır. Buna karşılık hukuki ilkeler, çeşitli özel veya yarı resmî hakem kurulları
tarafından verilen kararlar veya hukuk meslek mensupları tarafından benimsenin mesle-
ki etik kuralları ile saygın hukuki standartlar ya da bunların bazı bölümleri gibi, öncelik-
le toplumdaki teamül hukukunun yerleşik uygulama ve âdetlerine dayanan, hukuki karar
alma için geçerli argümanlardır.
Bir argüman, hukukun kurumsal veya kurumsal olmayan kaynaklarından türetilebili-
yor ve bunlara kadar geriye doğru izlenebiliyorsa ve toplumda bir miktar hukuki değer
veriliyorsa, terimin bugünkü anlamıyla geçerlidir. Kanunun nasıl anlamlandırılacağına
ve yorumlanacağına ilişkin farklı analiz çerçeveleri, bu kural ve ilkelerin arkasındaki
farklı hukuk kuralları ve hukuki ilkelerin kombinasyonlarına ve çeşitli kurumsal ve
toplumsal öncüllere, ayrıca toplumsal değerlere ve kolektif hedeflere farklı ağırlıklar
vermektedir.
Son olarak, hukukun yapısal aksiyolojisi, kanuna, hukukun kaynaklarında yer alan
toplumsal değerler ve hedefler açısından bakar. Toplumdaki kurumsal destek ve onay
duygusuna sahip olma ya da muhtemelen hukuk kurallarına daha fazla riayet etme şek-
lindeki ikiz ölçütü karşılamayı kabul ederlerse, hukuk camiasındaki kurumsal hukuk
yapıcı veya hukuk uygulayıcı makamlar tarafından verilen tekil kararlara dâhil edilme-
leri ve bu kararlar tarafından kabul edilmeleri durumunda, aynı zamanda, doğasında var
olan, söz konusu değer ve hedeflerin değer yüklü hukuki ilkelere dönüştürülme potansi-
yelini de içerir.
Hukukun ve metafiziğin çeşitli yönlerinden, hukukun mantıksal-kavramsal oluşumu
konuya mantık ve dil bilimi açısından bakmaktadır. Hukukun normatif ontolojisi, hukuk
alanında ne olduğu, yani hukuk evreninin “temel konuları” ile uyumludur. Son olarak,
hukukun yapısal aksiyolojisi, hukukun doğası gereği değer yüklü özelliklerine odak-
lanmaktadır. Kısaca ifade etmek gerekirse, Jerzy Wróblewski’nin ana hatlarıyla belirtti-
ği yargısal karar verme sürecinin bağlı, hukuki-rasyonel ve serbest ideolojileri, mantık-