Page 267 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

252 13. Hukuk ve Metafizik

şik toplumsal uygulamalara ve muamelelere dayanan, hukuki karar vermede değer yük-
lü, bağlama duyarlı argümanlardır. Ronald Dworkin’in belirttiği gibi, hukuki ilkelerin
hukuk camiasında içeriğe dayalı bir onay duygusuna sahip olması gerekir. Doğaları
gereği değer yüklü ölçütlerle iç içe geçmiş olduklarından, hukuki ilkeler, yalnızca şeklî
köken kaynakları ile tanımlanamaz. Dahası, ahlak veya din ilkeleri olarak değil, hukuki
ilkeler olarak nitelendirilmeleri için bir tür kurumsal destekten yararlanmaları gerekir.
Hukuk görüngüsünün kendine özgü “dünyada olma” tarzı, mantıksal-kavramsal olu-
şum, normatif ontoloji ve hukukun yapısal aksiyolojisi şeklinde üç başlık altında topla-
nabilir. Birlikte ele alındıklarında, Michel Foucault’nun terimi kullandığı anlamda,
épistémè ya da şeylerin düzeni altında hukukun ayırt edici metafiziğinin açıklamasını
5
yaparlar.
Hukukun mantıksal oluşumu ya da daha geniş anlamda, mantıksal-kavramsal olu-
şumu, doğal olarak, Rudolf Carnap’ın genel olarak dil için önerdiği üzere, bir hukuki
dilin mantıksal sentaksına atıfta bulunarak, hukukun ve hukuki analizin mantıksal ve
6
dilsel bağlılıklarını içerir. Hukukun normatif ontolojisi, hukuki haklar ve ödevler;
hukuki kurallar ve ilkeler; hukukun kurumsal ve toplumsal kaynakları; ya da toplum-
sal değerler ile gerektirdiği kolektif hedefler gibi hukukun “temel konuları” ya da
temel “yapı taşlarını” içerir. Son olarak, hukukun yapısal aksiyolojisi, hukukun sosyal
değerler ve hukukta kabul edilen kolektif hedefler biçimindeki aksiyolojik taahhütle-
rini içermektedir.

Hukuki metafiziğin farklı özellikleri, farklı ideolojiler veya yargı karar verme du-
rumları altında ağırlık kazanmaktadır.
Hukukun mantıksal sentaksı, Wróblewski’nin bağlı yargı ideolojisinde ve Makko-
nen’in hukuki karar vermenin eşbiçimli durumunda görüldüğü üzere, hukukun şeklî
ilkeleriyle uyumludur. Hukukun normatif ontolojisi, Wróblewski’nin hukuki-rasyonel
yargı ideolojisinde ve Makkonen’in hukuki karar vermenin semantik olarak belirsiz
durumunda görüldüğü üzere, hukukun kurumsal ilkelerine vurgu yapmaktadır. Son
olarak, hukukun yapısal aksiyolojisi, Wróblewski’nin serbest yargı ideolojisinde ve
Makkonen’in hukuki karar vermenin düzenlenmemiş durumunda görüldüğü üzere, hu-
kukun maddi ilkeleriyle uyumludur.
Yine de, hukukun mantıksal-dilsel ilkeleri ve aksiyolojik öncülleri, hukukun hu-
kuki kavramlarını ve toplumsal değerlerini realitede “bir şey”e zorunlu kılmak için
bazı ontolojik çerçeveler gerektirmektedir. Benzer şekilde, aksiyolojik değer bağlı-
lıkları ve hukukun kurumsal ön koşulları, hukuki analizde bazı mantıksal-dilsel
formülasyonların dikkate alınmasını gerektirmektedir. Son olarak, hukukun kav-
ramsal çerçevesi ve ontolojik varlıkları, hukukun doğasında var olan aksiyolojik
unsura ulaşabilmek için hukukun arkasındaki değer öncülleriyle bir tür ilişki sür-
dürmek durumundadır.

5 Foucault, Les mots et les choses (Kelimeler ve Şeyler), [Türkçe çevirisi, çev. Mehmet Ali Kılıçbay,
İmge Kitabevi Yay. (2017)].
6 Carnap, The Logical Syntax of Language (Dilin Mantıksal Sentaksı).