Page 268 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

13.3 Hukukun Kuralları ve İlkeleri Arasında Şeylerin Sistematik Bir Düzeni 253

13.3 Hukukun Kuralları ve İlkeleri Arasında Şeylerin Sistematik Bir
Düzeni
13.3 Hukukun Kuralları ve İlkeleri Arasında Şeylerin Sistematik Bir Düzeni
Oliver Wendell Holmes’un bir zamanlar alaycı bir şekilde belirttiği üzere, Amerikan
7
Anglo-Sakson hukukunun geleneksel fikri “tam bir endeksi olan bir kaos”tur. Bununla
birlikte, hukuk sistemi, gelişigüzel, birbirleriyle kesişen ve zikzaklı hukuki kuralların,
ilkelerin, standartların, kaidelerin ya da hukuk evreninde yer aldığı düşünülen “şeylerin”
sadece kaotik bir yığınından başka bir şey olarak görülüyorsa, hukuk sistematiği görün-
güsünü, bir şekilde, bu tür kurallar, ilkeler ve hukuk standartları arasındaki sistemik bir
“şeylerin düzeni” olarak açıklamamız gerekir. Aslında, hukuki yorumlama görevini
başarılı bir şekilde yerine getirmek için öncelikle hukuk sistematiğinin bir ölçüde işle-
yen bir kavrayışına sahip olmak gerekir.
Hukukun kural ve ilkeleri arasındaki şeylerin sistemik düzenini analiz etmek kuram-
sal hukuk doktrinin göreviyken, ister fiili isterse salt varsayımsal türden olsun belirli
olgu dizilimleri karşısında hukukun yorumlanmasına ilişkin argümanlar sunmak pratik
8
hukuk doktrininin görevidir. Birlikte ele alındığında, hukuk doktrininin kuramsal ve
pratik yönleri, ya dünyada var olan ya da sadece bir hukuk bilim insanının hukuki hayal
gücünde yapılandırılmış çeşitli olası olgu dizilimleri karşısında hukukun nasıl anlam-
landırılacağı ve yorumlanacağı görevini açıklar. Bununla birlikte, hukukun uygulanma-
sına nadiren katılan bir hâkim veya başka bir görevli, eğer varsa, bu şekilde ulaşılması
gereken bir hedef olarak belirli bir hukuk sistematiği kavramını uygulamaya çalışır.
Hukuk bilgisine olan tutkusu, eldeki davanın olguları ve bunlara hukukun zorlamasıyla
bağlanacak hukuki sonuçlarla ilgili olarak çok daha somuttur.

İki Arjantinli bilim insanı Carlos Alchourrón (1931-1996) ve Eugenio Bulygin’e gö-
re, hukuki sistematikleştirme, başlangıçta yasa koyucu tarafından ortaya konulan oriji-
9
nal normatif sistemin veya “temel”in yeniden formüle edilmesi olarak tanımlanabilir :

7 Bu ifade genellikle Thomas Erskine Holland’a atfedilmektedir. Karşılaştırma için: Holland, Essays
on the Form of the Law (Hukukun Şekli Üzerine Denemeler) (Londra, 1870)’den alıntı yapan, Rei-
mann “Holmes’s Common Law and German Legal Science” (“Holmes’un Anglo-Sakson Hukuku
ve Alman Hukuk Bilimi”), s. 114.
8 Kuramsal ve pratik hukuk doktrini (veya hukuk öğretisi) kavramları ile ilgili olarak, karşılaştırma
için: Aarnio, The Rational as Reasonable (Sağduyu Olarak Rasyonel), s. 14-15 ve yer verdiği atıf.
9 Alchourrón ve Bulygin, Normative Systems (Normatif Sistemler), s. 79. (İtalik vurgu sonradan
eklenmiştir.) - Karşılaştırma için: “Sistemin yeniden formüle edilmesi: orijinal temelin başka bir te-
mel ile değiştirilmesinden ibarettir. Bu, genellikle temeldeki önerme sayısı çok fazla olduğunda or-
taya çıkar. Çok kapsamlı bir temelin daha kısıtlı fakat deontik olarak eşdeğer olan bir başkasıyla
değiştirilmesi, hukukçular tarafından bir avantaj olarak kabul edilir, çünkü sistemin bu şekilde uy-
gulanması daha basit hâle gelir. Öte yandan bu işlem, sistemin kendisini değil, yalnızca temsilini
değiştirir. Hukukçular genellikle hukukun sistematikleştirilmesi hakkında konuştuklarında, tam ola-
rak bizim temelin yeniden formüle edilmesi dediğimiz şeyi kastederler.” Alchourrón ve Bulygin,
Normative System, s. 71. (italik yazılar orijinal metindir) - Karşılaştırma için: “Bir hukuk sistemini,
temeli hukuki önermelerden oluşan normatif bir sistem olarak nitelendirdik. Hukukçuların bir sis-
temin temelini yeniden formüle etmeleri, bazı önermeleri başkaları ile değiştirmeleri, yeni temelin
normatif olarak orijinaline eşdeğer olması koşuluyla, sistemin kimliğini etkilemez. Bu sistemde,
normatif sonuçlarının aynı kalması anlamında bir değişiklik yoktur.” (İtalik vurgu sonradan eklen-
miştir.) - Alchourrón’un ve Bulygin’in normatif sistem anlayışının sağlam bir açıklaması, Aarnio,
Reason and Authority (Akıl ve Otorite), s. 237-240’ta yer almaktadır.