Page 64 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

Bölüm 3
Tutarlılık Hukuk Kuramı: Hukukun Kurumsal ve
Toplumsal Kaynaklarından Elde Edilen
Argümanlar Arasındaki Ortak Uyum

3.1 Bilimsel Bir Kuramın Önermeleri Arasında Tutarlılık Olarak
Doğruluk

3.1 Bilimsel Bir Kuramın Önermeleri Arasında Tutarlılık Olarak Doğruluk
Tutarlılık (coherence), Latince cohaerentia teriminden belirli şeylerin, nesnelerin, görüngü-
lerin veya varlıkların bir diğerine bağlı ya da karşılıklı ilişkili olma niteliğine atıfta bulunarak
türetilmiştir. İlgili fiil olan cohaereo, (bir şeyle) bağlantılı olma, (bir şeyle) karşılıklı ilişkili
olma veya (bir şey tarafından) bir arada tutulma niteliğini ifade eder. Burada tutarlılık, teri-
min edebi veya psikolojik anlamında değil, dilsel ve felsefi anlamda alınmaktadır. Bu itibar-
la, tutarlılık dilin sentaksı veya pragmatiği ile değil, semantiğiyle ilgilidir. Dilin sentagmatik
ve paradigmatik nitelikleri aşağıda ayrıntılı olarak ele alınacaktır çünkü bunlar dildeki her-
hangi bir anlatı yapısının veya kalıbının ayrılmaz bir parçasıdır.
Tutarlılık doğruluk kuramı, bir fikrin, düşüncenin, iddianın ya da kavrayışın doğru-
luğunun, dilsel bir ifade ile dünyadaki bir olgu bağlamı arasındaki eşbiçimli, resim
ilişkisinin varlığı olarak tanımlanabileceği fikrini reddeder. Bunun yerine, dünya hak-
kında sahip olabileceğimiz tüm bilgiler, doğru olduğunu düşündüğümüz diğer inanç ve
kavrayışların toplamı ile birbiriyle kaynaşmış ve iç içe geçmiştir. Dahası, tüm insan
bilgisi nihayetinde “kelimeleri” ya da dilsel ifadeleri ve dünyadaki “şeyleri” ya da gö-
rüngüleri birbirine bağlayan bağlantılar anlamında, geçerli olan şeylerin düzenini tanım-
layan epistemik ve mantıksal-dil bilimsel ön koşullara bağlıdır. Fransız filozof Michel
Foucault, episteme (épistémè) ve tarihsel a priori (historical a priori) olmak üzere ele
alınan görüngünün iki terimini benimsemeyi önermiştir. Felsefi görüngübilim destekçi-
1
lerinin bizi inandıracağının aksine, geçerli dünya görüşü tarafından tüm insan bilgisine
yerleştirilen epistemik ve mantıksal-dilsel sınırlılıkları atlayıp parantez içine alma etki-
sini doğuracak şekilde, doğruya yani “şeylerin”, varlıkların veya görüngülerin “dışarı-
daki” bir a priori özüne yönelik olarak epistemik kestirme bir yol ya da bir şekilde ayrı-
calıklı bir erişim bulunmamaktadır. Dolayısıyla tutarlılık doğruluk kuramı, dilsel kav-
ramların “dışarıdaki” dışsal gönderimini atlar, yok sayar ya da “parantez içine alır”.

1 Foucault, Les Mots et les choses (Kelimeler ve Şeyler), [Türkçe çevirisi, çev. Mehmet Ali Kılıçbay,
İmge Kitabevi Yay. (2017)]; ayrıca karşılaştırma için: Foucault, L’Archéologie du savoir (Bilginin
Arkeolojisi), [Türkçe çevirisi, çev. Veli Urhan, Ayrıntı Yay. (2022)].