Page 68 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

3.2 Tutarlılık Kavramının Araştırılması 53

6. İfadelerin Karşılıklı Gerekçelendirilmesi:

6.1. Diğer koşullar aynı kalmak üzere, bir kurama ait ifadeler arasındaki karşılıklı
ampirik ilişkilerin sayısı ne kadar fazlaysa kuram da o kadar tutarlı olur.
6.2. Diğer koşullar aynı kalmak üzere, bir kurama ait ifadeler arasındaki karşılıklı
analitik ilişkilerin sayısı ne kadar fazlaysa kuram da o kadar tutarlı olur.
6.3. Diğer koşullar aynı kalmak üzere, bir kurama ait ifadeler arasındaki karşılıklı
normatif ilişkilerin sayısı ne kadar fazlaysa kuram da o kadar tutarlı olur.
7. Kavramların ve Argümanların Genelliği:
7.1. Diğer koşullar aynı kalmak üzere, bir kuram, ifadeleri ne kadar tekil isimler ol-
maksızın kullanırsa o kadar tutarlı olur.
7.2. Diğer koşullar aynı kalmak üzere, bir kurama ait ne kadar fazla sayıda genel
kavram varsa ve bunların genellik düzeyleri ne kadar yüksek olursa kuram o
kadar tutarlı olur.
7.3. Diğer koşullar aynı kalmak üzere, bir kuram içerisinde kullanılan kavramlar
arasındaki benzerlikler ne kadar fazla olursa kuram da o kadar tutarlı olur.
8. Kavramsal Çapraz Bağlantılar:

8.1. Diğer koşullar aynı kalmak üzere, belirli bir T 1 kuramının başka bir T 2 kuramıy-
la ne kadar fazla ortak kavramı varsa bu kuramlar birbiriyle o kadar tutarlıdır.
8.2. Diğer koşullar aynı kalmak üzere, belirli bir T 1 kuramı, ne kadar fazla başka bir
T 2 kuramında kullanılan kavrama benzer kavramı içeriyorsa bu kuramlar birbi-
riyle o kadar tutarlıdır.
9. Kapsanan Durumların Sayısı:
Diğer koşullar aynı kalmak üzere, bir kuramın kapsadığı tekil durumların sayısı ne
kadar fazla ise kuram da o kadar tutarlı olur.
10. Kapsanan Yaşam Alanlarının Farklılığı:
Diğer koşullar aynı kalmak üzere, bir kuram ne kadar fazla yaşam alanı kapsıyorsa
kuram da o kadar tutarlı olur.

Dolayısıyla Peczenik’in ve Alexy’nin tutarlılık tanımı, bir kuram veya önerme küme-
sinde mükemmel destekleyici yapıya ulaşma (veya en azından takip etme) açısından
verilmektedir. Fakat tutarlılık kavramı, gerçekten bilimsel bir kuram ya da başka bir
önerme kümesine verilmiş bir dizi nicel nitelikle tanımlanabilir mi? Bence tanımlana-
maz. Gördüğüm kadarıyla, tutarlılık ihtiyaçları kavramı dünyada mevcut niceliksel değil
niteliksel ölçütler kümesi olarak tanımlanmalıdır.
Spesifik olarak, bir kuramın kapsadığı durum sayısı ve yaşam alanlarının çeşitliliği
(= 9. ve 10. noktalar), bir kuramın ya da bir önermeler kümesinin tutarlılığı ya da tutar-
sızlığı ile değil, kuramın ilgili iç uyumu ve tutarlılığı ölçütlerinden ayrı tutulması gere-
ken o kuramın ya da önermeler kümesinin uygulama alanıyla ilgilidir. Benzer şekilde,
bir kuramda kullanılan terimlerin genelliği (= 7. nokta), kuramın tutarlılığı ile değil,
yalnızca kuramda kullanılan kavramların kapsamı ile ilgilidir. Buna ek olarak, Pecze-
nik’in ve Alexy’nin ölçütlerinin birçoğunun tutarlılık kavramının bileşenleri olarak