Page 71 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

56 3. Tutarlılık Hukuk Kuramı: Hukukun Kurumsal ve Toplumsal Kaynaklarından Elde Edilen …

3.2.2 Nitel Yaklaşım: “Hukukun, Adalet, Hakkaniyet ve Usule
Uygunlukla İlgili Tutarlı Bir İlkeler Dizisiyle
Yapılandırılması...”

Ronald Dworkin, hukuki tutarlılığı, bütünlük olarak, hukuk yani “geçmiş siyasi karar-
ların en iyi inşai yorumu” olarak tanımlamıştır. Ancak kendisi, hukuki tutarlılığın
18
kurucu unsuru olarak nicel ölçütler değil nitel ölçütler kümesi düşüncesine bağlıdır.
Onun hukuk anlayışı, hukuk ilkeleri fikriyle iç içe geçmiş olup belki de dolambaçlı
ama yine de hukuken yeterli kurumsal destek ve toplumsal onaydan başka bir şey
değildir. Dworkin yine de hukuki tutarlılığın oldukça kesin, pratik bir tanımını sun-
19
mak yerine konuyu tam olarak açıklamak için hâkimin önceki hukuki ve politik karar-
ların inşai bir şekilde yorumlanmasına dayanarak seri olarak yazılmış bir romanın
yazarına benzetildiği zincirleme roman metaforu, mahkemelerin başkentler ve hâkim-
lerin hukuk hükümranlığındaki hukuk prensleri olduğu fikri ve meşhur hayali “insa-
20
nüstü beceri, öğrenme, sabır ve zekâya sahip hukukçu” olan, iddiaya göre eldeki
21
yeni bir davada tek başına geçmiş siyasi kararların en iyi inşai yorumuna ulaşabilen
süper hâkim Herkül fikri gibi yoruma açık metaforlar ve benzetmeler derlemesini
22
tercih eder. Gerçek şu ki Dworkin, Robert Alexy ve Aleksander Peczenik’in düştüğü
hukuki tutarlılığın nicelleştirilmesiyle ilgili felsefi tuzaklardan kaçınmaktadır ancak
gökyüzünde yükselen hukuki retoriği, başka türden bir soruna davetiye çıkarmaya
eğilimlidir.

Hâkimin hukuki takdirine rehberlik eden modern hukuki ilkeler anlayışının genel
hatları 1960’ların sonlarından bu yana Ronald Dworkin tarafından büyük ölçüde çizil-
miştir. Dworkin, “The Model of Rules, I” (“Kurallar Modeli, I”) adlı etkili makalesinde,
1961 yılındaki H. L. A. Hart’ın The Concept of Law çalışmasında belirlenmiş olan o
zamanlarda baskın olan, yalnızca kurallarla uyumlu hukuk kavramını eleştirmiştir. Hart,
hukuk düzeninde hâkimin takdir yetkisine rehberlik edebilecek ve böylece davanın
sonucunu belirleyebilecek bir hukuk kuralının bulunmadığı bir çetin davaya ilişkin

18 Dworkin, Law’s Empire, s. 262. - Karşılaştırma için: “bütünlük olarak hukuk düşüncesine göre,
hukukun önermeleri, toplumun hukuki pratiğinin en iyi inşai yorumunu sağlayan adalet, hakkaniyet
ve usule uygunluk ilkelerinde rol alırlarsa veya bunları takip ederlerse doğrudur.” Dworkin, Law’s
Empire, s. 255. (İtalik vurgu sonradan eklenmiştir.)
19 “... bu çetin davalarda... [hukukçular] kurallar olarak işlev görmeyen, ancak ilkeler, politikalar ve
diğer standartlar olarak farklı şekilde çalışan standartlardan yararlanırlar.” Dworkin, Taking Rights
Seriously, s. 22:
20 “Mahkemeler hukuk hükümranlığının başkentleridir ve hâkimler onun prensleridir, ancak kahinleri
ve peygamberleri değillerdir. Eğer isterlerse, hukukun kendisi için olan ihtiraslarını, sahip olduğu-
muz hukukun içinde ve ötesinde daha saf hukuk biçimini gerçekleştirmek ise felsefecilere düşer.”
Dworkin, Law’s Empire, s. 407.
21 Dworkin, Hard Cases, s. 105; karşılaştırma için: Dworkin, Law’s Empire, s. 239 ve devamı.
22 Dworkin, Law’s Empire, s. 262. - Dworkin’in argümantasyon tarzı, zaman zaman, Lon L. Fuller’in
hukuki açıdan mükemmellik, hukuki mükemmellik ve hukukilikte ütopya ideallerinin yanı sıra vasilik
duygusuna ve zanaatkarın yasa koyucu bakımından gururuna başvurulmasına atıfta bulunan, gök-
yüzünde yükselen retoriğini andırmaktadır.