Page 85 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

70 3. Tutarlılık Hukuk Kuramı: Hukukun Kurumsal ve Toplumsal Kaynaklarından Elde Edilen …

söylev oluşumunda ortaya çıktığı için diyakronik pozitiflik ve dilsel değişkenliğe açık
seçenekler anlamında dilin eşzamanlı değişebilirliği veya değiştirilebilirliği olarak da
yeniden ifade edilebilir. Dilin sentagmatik ve paradigmatik boyutları aşağıdaki şekil
64
ile gösterilebilir:
Şekil 3.1 Dilin sentagmatik ve para- Dilin Sentagmatik Boyutu
digmatik boyutları
Dilin Paradigma-
tik Boyutu

Dilin sentagmatik ve paradigmatik eksenleri, içinde herhangi bir dilsel gösterge kü-
mesinin bulunduğu ve bu tür öncüllerde sergilenen çeşitli anlatı yapılarında veya anlatı
kalıplarında ulaşılan tutarlılık derecesini değerlendirmeyi mümkün kılan bir mantıksal-
kavramsal evren veya mantıksal-kavramsal alan tanımlarlar. Aynı şey, bir hukuk siste-
mindeki hukuk kural ve ilkeleri gibi hukukun semantik alanının “yapı taşları” için de
geçerlidir. Şekilde, Sxn, bir gösterge, kavram, cümle veya başka bir dilsel varlığa karşılık
gelir.
Şekildeki sentagmatik eksen, dilsel varlıkların anlatı yapısındaki diyakronik veya
zamansal anlamda adım adım açılmasını belirtir. Paradigmatik eksen, sırasıyla anlatı
kalıbı için seçilen dilsel ögeye alternatiflerin eş zamanlı, zamansal olmayan bir anlamda
bütünlüğünü ifade eder. Analiz için seçilen yorumlama şeması, sentagmatik ve para-
digmatik dil boyutlarıyla ulaşılacak anlatı kalıbını veya yapısını belirler. Farklı yorum-
lama şemaları, farklı anlatı kalıplarını ve sonuç olarak bu suretle etkin kılınan farklı
tutarlılık kavramlarını ortaya çıkaracaktır.
Yukarıda Erik Stenius tarafından Wittgenstein’ın Tractatus’unu yorumlarken sağla-
nan olgu-dizilimleri bağlamına yerleştirilirse, Sxn’nin değerleri bazılarının (olağanüstü)
zekâsı ve ebeveyn-çocuk ilişkisinin varlığı olarak belirtilen, bir ailenin üyelerinin farklı
özellikleri ya da bazı askerlerin (olağanüstü) cesareti ve askerî ilişkilerin varlığı olarak
belirtilen bir askerî birimin özellikleri ile ilgili olabilir. Böyle bir durumda, ailenin ya da
askerî birimin ortaya çıkan bir anlatımı, söz konusu özelliklerin aile içinde ya da askerî
birimde tarihsel olarak gelişmesiyle ilgilenecektir.
Şekildeki Sxn değişkeni, elbette hukukun bazı dallarındaki anayasal kurallar, hukuk
kuralları veya emsal kararlar (kümesi) gibi bir yazılı hukuk kuralları ve ilkeler kümesini
de temsil edebilir. Sözleşme hukuku bağlamında birkaç olası yorumlama şeması mev-
cuttur ve bunların her biri hukuki tutarlılık karşısında farklı türden hukuki sonuçlar

64 Karşılaştırma için: Foucault, Les Mots et les choses, çalışmanın birçok yerinde. - Söylev oluşumu
kavramı, Michel Foucault’un 1960’ların sonu ve 1970’lerin başındaki eserlerinde, Les mots et les
choses, L’Archéologie du savoir adlı çalışmada ve Foucault’un Aralık 1970’te Collège de Fran-
ce’de göreve başlama konuşması olan L’Ordre du discours (Söylemin Düzeni), (1971 yılında ya-
yımlanmıştır.), [Türkçe çevirisi, çev. Turhan Ilgaz, Hil Yay. (1987)] adlı çalışmada sunulduğu üze-
re, beşerî bilimler hakkındaki bilgi arkeolojisine dayanmaktadır.