Page 110 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

2.6 Adalet Kuramlarında Tartma Örnekleri 91

tirmiştir. Yine, toplumun pasta üreten ve tüketen A, B ve C adlı üç kişiden oluştuğunu
ve aşağıdaki pasta dağılımı ile karakterize edilen iki alternatif yapılanma olan I ve II
arasında bir seçim yapılmak zorunda olduğunu varsayalım:
I. A, 6 pasta alır. B, 6 pasta alır. C, 6 pasta alır.
II. A, 4 pasta alır. B, 4 pasta alır. C, 10 pasta alır.
Bu durumda, herhangi bir eşitlikçi I’i seçecektir; ancak Nozick, II’nin, I’den oluşan
başlangıç konumundan itibaren gönüllü alışverişler sonucunda ortaya çıkmış ise sonuçta
adil olabileceği konusunda ısrar eder. Adaleti belirleyen, dağıtım modeli değil, “tarihsel
hak sahipliğidir” (Nozick 1974, 155 ve devamı).
1. Böylelikle Nozick, insanların pozitif hukuktan, ahlaki sözleşmelerden ve diğer sos-
yal kurumlardan bağımsız olarak, örneğin adil bir şekilde edinilen nesneler üzerin-
deki mülkiyet hakkı gibi haklara sahip olduğunu varsayar. Herkes kendi şahsı ve
kendi emeği üzerinde münhasır hakka sahiptir ve diğer şahıslar üzerinde hiçbir hak-
ka sahip değildir (karşılaştırma için: Nozick 1974, 174 ve devamı). Bu varsayım, bir
kişinin hayatı, bedeni, iyi itibarı ve eylemlerini de içeren suum (kişinin kendine ait
olan) klasik doğal hukuk doktrinine benzemektedir. Kişi, kendine ait olan (suum)
üzerinde doğal bir hakka sahiptir. Nozick’e göre, kişi adil olarak edinilmiş nesneler
üzerinde böyle bir hakka sahiptir.
2. Adil bir “tarihsel hak sahipliği”; (a) edinme ilkeleri, (b) devir ilkeleri ve (c) a veya
b’nin ihlalinden kaynaklanan adaletsizliğin düzeltilmesi ilkeleri olmak üzere, üç ilke
grubu ile belirlenir.
Böylece Nozick, yerine getirilmeleri adaletin gerekli koşul olan aşağıdaki ilkeleri
formüle etmiştir.
“Dünya tümden adil olsaydı, aşağıdaki tümevarımsal tanım, mülkiyette adalet konu-
sunu etraflıca kapsardı.
(1) Edinmede adalet ilkesine uygun olarak bir mülkiyeti edinen bir kişi bu mülki-
yete hak kazanmış olur.
(2) Bir mülkiyeti bu mülkiyete hak kazanmış bir kişiden, devirde adalet ilkesine
uygun olarak edinen bir kişi, bu mülkiyete hak kazanmış olur.
(3) 1 ve 2’nin (tekrarlanan bir şekilde) uygulanması dışında, hiç kimse, mülkiyet
hakkına sahip değildir” (Nozick 1974, 151).
3. Bu bağlamda Nozick, çoğunlukla Locke’un kuramına karşılık gelen aşağıdaki fikir-
leri geliştirmiştir (Nozick 1974, 174 ve devamı).
a. Bir nesnenin ilk edinimi, kişinin “emeğini bu nesneyle harmanlamış” olması du-
rumunda adildir. Bir kişinin hakkı, edinim sonucunda hiç kimsenin bir kayba uğ-
ramaması şartıyla emeğiyle ürettiği katma değerden ziyade, nesnenin tamamını
kapsar.
b. Bir devir, hak sahibi kişinin hür iradesine dayalı ise adildir.
4. Nozick’e göre bu tür bir tarihsel gelişme, bir serbest piyasa, paranın eşit dağılımı,
özgürlük vb. herhangi bir “modele dayalı” dağılımın işleyişini kaçınılmaz olarak bo-
zacaktır (Nozick 1974, 160 ve devamı ile 219 ve devamı).