Page 146 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

3.3 Hukuki Rasyonellik ve Hukuk Paradigması 127

değer sistemine dâhil edebilmesi gerekir; karşılaştırma için: aşağıdaki bölüm 4.1. Ancak
birden fazla sistem bu koşulu karşılayabilir. Bu tür sistemler uyumsuz olabilir ve sis-
temlerden hangisinin en tutarlı olduğunu göstermek imkânsız olabilir; karşılaştırma
için: aşağıdaki bölüm 5.9.4. Dolayısıyla hukuki bir tartma eyleminin altında yatan var-
sayımlar makuldür, ancak kesin, ön varsayılmış veya kanıtlanmış değildirler.
Makul olmakla birlikte kesin, ön varsayılmış veya kanıtlanmış olmayan öncüller,
aynı zamanda bazı analitik, gözleme dayalı ve pratik ifadeler içerir. Bir örnek olarak, ek
öncül 5 önerilebilir; yeterli nedensellikle ilgili tartışılan vaka örneğine bakınız.

(5) Ek ve makul bir öncül: seçilen yeter- Değerlendirilen durumda, aşağıdaki yeterlilik ölçütü kulla-
lilik ölçütü nılmalıdır:
(2) Bir eylem ile bir zarar arasındaki nedensellik bağı, ey-
lemin çok ihtiyatlı ve bilgili bir kişi için T türündeki bir
zararı öngörülebilir hâle getirmesi durumunda yeterli olur.
Bu öncülün, aşağıdakileri içeren, mantıksal olarak yüksek düzeyde tutarlı bir dizi ön-
cülden çıkarılmadığı hipotezi yeterince doğrulanmamıştır:
1. Bu yeterlilik ölçütünün, anlamlı bir şekilde, bağlantının yeterli olduğu sonucuna
varmak için ilk bakışta bir neden olarak sunulabileceğini söyleyen analitik bir öner-
me;
2. Genellikle hukuk pratiğinde yapılan, yeterlilik ölçütlerinin seçimini tanımlayan göz-
leme dayalı bir önerme ve
3. Söz konusu hukuki muhakemeyi gerçekleştiren kişi tarafından onaylanan, bu ölçütün
seçiminin uygunluğuna ilişkin bir ahlaki değer ifadesi.

3.3.8 Makullük ve Yanlışlama

Bu noktada, Popper’ın felsefesini destekleyen bir kişi (bkz. yukarıdaki bölüm 3.3.2) şu
şekilde karşılık verebilir: Bu zorluklarla karşı karşıya kalınmışken, hukuk paradigma-
sında makul destek kuramını terk etmek daha iyi değil midir? Hukuki bir görüşün, yan-
lışlanıncaya kadar bir hipotez olarak kabul edilmesi gerektiğini varsaymak daha iyi
değil midir?
Bu itiraza şu şekilde cevap vermek istiyorum: Bir yanda Popper’ın yanlışlamacılığı
ve diğer yanda hukuk paradigmasında makul destek kuramı olmak üzere her ikisi de
tartışılabilir iki felsefi kuram arasında bir seçim yapılması gerekmektedir. Yalnızca belli
bir sınır dâhilinde bunlardan ilki tercih edilebilir: Bu, mükemmel bir bilim kuramıdır,
ancak ne tüm bilgilerin nihai temeli kuramı ne de makul bir ahlaki ve hukuki gerekçe-
lendirme kuramı değildir. Popper’ın yanlışlamacılığı için uygun olan sınırların dışında,
makul destek kuramını seçmek daha iyidir.
Popper’ın kuramı bilimsel kuramlar açısından akla yatkın olsa da kendi temelini
oluşturan soruya yanıt verememektedir. Metodolojik kuralları da dâhil olmak üzere
Popper’ın felsefi görüşleri nasıl gerekçelendirilecektir? Bunları yanlışlanabilen ancak
teyit edilemeyen bir başka hipotez olarak yorumlamak mümkün değildir. Bu felsefi
hipotezin yanlışlaması olarak kabul edilecek şey nedir? Bu soruya verilecek tüm yanıt-