Page 148 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

3.3 Hukuki Rasyonellik ve Hukuk Paradigması 129

a) Hukuki muhakeme çerçevesinde, başka bir deyişle yerleşik hukuk geleneği veya
paradigması içerisinde ya da
b) Bunların dışarısında.
Bunlardan ilki, bağlamsal olarak yeterli hukuki gerekçelendirmedir. Aşağıdaki gibi
öncüllerin desteğine sahiptir:
- kanunlar, emsal kararlar ve hukukun diğer kaynakları;
- yasal kıyas gibi geleneksel hukuki nedenler;

- kanunların teleolojik yorumlaması gibi çeşitli hukuki yöntemler;
- geleneksel muhakeme normları (örneğin daha eski tarihli bir kanunun daha yeni
tarihli bir kanunla uyuşmaması durumunda daha yeni tarihli olanın uygulanması)
ve
- Örneğin hukuki güvenlik, adalet, makullük vb. ile ilgili hukuki değer yargıları.
İkincisi ise, hukukçunun doğru kabul ettiği öncüllere destek veya eleştiri sağlayan,
derin (temel) gerekçelendirme olabilir (karşılaştırma için: Peczenik 1983, 1).
Burada diğer gerekçelendirme türlerine (örneğin tarihsel gerekçelendirme) başvurma
olasılığını göz ardı ediyorum.
Buradan hareketle, hukuk geleneğinin veya paradigmasının çeşitli bölümleri, çeşitli
amaçlar için ve çeşitli bağlamlarda, derin gerekçelendirme gerektirebilir. Örneğin “İs-
veç Anayasası’na neden uymalıyız?” sorusu, bir dava duruşmasında sorulursa hiçbir
anlam ifade etmez. Mahkeme bu anayasaya uyulması gerektiğini zaten doğru kabul
etmiştir. Öte yandan, siyasi bir toplantıda bir Anarşist tarafından yöneltilen bir itiraza
yanıt verirken bu sorunun sorulması yerinde olabilir.
Hukuki muhakemenin derin (temel) gerekçelendirilmesine ilişkin olarak, aşağıdaki-
leri daha önce belirtmiştim. Rasyonelliğin çeşitli gereksinimleri, ahlaki ve hukuki mu-
hakemenin keyfiliğini kısıtlar. Dolayısıyla ahlaki veya hukuki bir ifade, mantıksal ola-
rak tutarlı, dilsel olarak düzgün ve makul öncüllerden çıkartılan, mantıksal olarak doğru
bir sonuç olarak sunulabilir. Ayrıca hukukta, hem ahlaki hem de özellikle hukuki öner-
meler olmak üzere kapsamlı bir dizi makul önermeye erişim vardır. Bir sonraki bölüm-
de, makul öncül fikrini analiz ederken, kişinin yüzleşmesi gereken daha derin bir soruna
geçeceğim.