Page 158 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

4.1 Tutarlılık 139

C.
p3 Urbanya’da araştırma için harcanan GSYİH yüzdesi oranı, diğer tüm ülkelerden daha
yüksektir.
s ve p3 -> p1 Bir ülke verimli bir ekonomik sisteme sahipse ve ülkede araştırma için harcanan
GSYİH yüzdesi oranı diğer tüm ülkelerden daha yüksekse, kişi başına düşen bilim
insanı sayısı diğer tüm ülkelerden daha fazladır.
s Urbanya, verimli bir ekonomik sisteme sahiptir.
Sonuç (p1) Urbanya’da kişi başına düşen bilim insanı sayısı diğer tüm ülkelerden daha fazladır.
Bu örnekte, A, B ve C, nedensel bir geri bildirimi ortaya koymaktadır: diğer koşullar
aynı kalmak üzere, bilim insanlarının sayısı nedensel olarak GSYİH’yi etkilemekte, bu
ise araştırma için harcanan para miktarını nedensel olarak etkilemekte ve bu da bilim
insanlarının sayısını nedensel olarak etkilemektedir.
Örnek 2.
Şimdi aşağıdaki çıkarımları (A’, B’ ve C’) düşünelim.

A’.
p1 Urbanya hukuk sistemi, ilk bakışta ihmal ilkesine (N1) sahiptir; bu ilke uyarınca, kişi,
yalnızca eyleminin ihtiyatlı bir kişi (iyi aile babası) için öngörülebilir olan (herhangi
bir türdeki) bir zarara yol açması durumunda, neden olduğu zarardan sorumludur.
s ve p1 -> p2 Hukuk sistemi oldukça adil ise, ilk bakışta ihmal ilkesine (N1) sahip bir hukuk siste-
mi, aynı zamanda ilk bakışta yeterlilik ilkesine (A1) de sahiptir, bu ilke uyarınca,
kişi, yalnızca eyleminin çok ihtiyatlı ve bilgili bir kişi [ihtiyatlı bir uzman, daha er-
demli kişi (vir optimus)] için öngörülebilir olan bu türdeki bir zarara yol açması du-
rumunda neden olduğu haksız fiilden dolayı sorumludur.
s Urbanya’nın hukuk sistemi oldukça adildir.
Sonuç (p2) Urbanya’nın hukuk sistemi, ilk bakışta yeterlilik ilkesine (A1) sahiptir.
Bu arada, ikinci öncül aşağıdaki şekilde de gerekçelendirilebilir. İhmalden doğan so-
rumluluğu değerlendirirken yeterlilik şartını dikkate almayan bir sistemde, von Kries’in
ünlü hikâyesi gibi durumlarla baş edilmesi gerekecektir: Bir at arabasını süren bir sürü-
cü seyahat sırasında uyuya kalmış, at ise eve dönüşte farklı bir yol seçmiş ve yolcu,
yıldırım düşmesi sonucunda hayatını kaybetmiştir. Sürücünün ihmali vardır, çünkü bir
hasarı öngörebileceği kesindir, ancak sürücü yıldırım düşmesinden sorumlu tutulmalı
mıdır? Sorumluluğu ahlaki değerlendirmelere uyarlamak için örneğin belirli bir zarar
türünün öngörülebilirliğine dayanan bir yeterlilik kuralı getirilmesi gereklidir.
B’.
p2 Urbanya’nın hukuk sistemi, ilk bakışta yeterlilik ilkesine (A1) sahiptir.
s ve p2 -> p3 Hukuk sistemi oldukça adil ise, ilk bakışta yeterlilik ilkesine (A1) sahip bir hukuk
sistemi, yalnızca kişinin eyleminin zarar için gerekli koşul olması hâlinde değil, bazı
durumlarda gerekli koşul olmamakla birlikte yeterli koşul olması hâlinde de kişinin
sorumlu olacağını öngören bir ilk bakışta nedensellik ilkesine (C1) de sahiptir.
s Urbanya’nın hukuk sistemi oldukça adildir.
Sonuç (p3) Urbanya’nın hukuk sistemi, ilk bakışta nedensellik ilkesine (C1) sahiptir.
İkinci öncülle ilgili olarak, aşağıdaki örneği vermek istiyorum. Bir şampiyona meydan
okuyan bir A kişisi, şampiyonu zayıf düşürmek için ona zehir verir. Kurbanın hayatını