Page 231 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

212 5. Yürürlükteki Hukuk Nedir?

5.5 Hukukun Varlığı Sorunu. Hukuki Realizm

5.5 Hukukun Varlığı Sorunu. Hukuki Realizm
5.5.1 İlk Düşünceler Axel Hägerström’un Felsefi Başlangıç Noktaları
Yukarıda bölüm 5.4’te sunulan kuram, hukuk ve ahlak arasındaki ilişkiye pozitivist
yaklaşımın ve doğal hukukun bir sentezidir. Bununla birlikte, yürürlükteki hukuk kura-
mı, yürürlükteki hukukun var olma biçimine ilişkin başka tür hususları da içermelidir.
Böyle bir kuramın yanıtlaması gereken sorular, çoğunlukla Hukuki Realizm geleneği
içerisinde formüle edilmiştir. Yakın tarihli hukuk felsefesi, Hukuki Realizmin mirasını
görmezden gelme eğilimindedir. Savunacağım üzere, Hukuki Realizm ile aynı görüşte
olmamak gerekçelendirilebilir. Ancak bunu görmezden gelmek başka bir şeydir. Huku-
ki Realistler özellikle İskandinavya’da, kesinlikle ciddi ilgiyi hak eden çok ileri düzeyde
tartışmalar yapmışlardır.
Yukarıda belirtildiği üzere, Hukuki Pozitivizm, yürürlükteki hukukun bağlayıcı
olduğu doğal hukuk varsayımını kabul eder, ancak hukuk ile ahlak arasındaki herhan-
gi bir analitik bağlantıyı reddeder. Hukuki Realizm, hukukun bağlayıcı gücünün veya
geçerliliğinin bilimsel olarak belirlenmesi olasılığını da reddettiği için daha da şüphe-
cidir.
Yirminci yüzyılın başlarından bu yana, Hukuki Realizm, başta Amerika Birleşik
Devletleri ve İskandinavya olmak üzere birçok ülkede kendini göstermiştir. Hukuki
Realizmin gelişim süreçlerinden biri olan, Hägerström’dan başlayarak Olivecrona,
Strömberg ve Alf Ross’a kadar uzanan İskandinavya’daki süreci ele almak istiyorum.
Uppsala ekolünün kurucusu olan Axel Hägerström, kuramını realite ile ilgili aşağı-
daki tezler etrafında inşa etmiştir. Tüm bilgi, gerçek bir şeyle ilgilidir.
Karşılaştırma için: Hägerström 1929, 116. Hägerström böylece Kant’ın ayrımı olan,
şeyin kendisi ile bize görünen şey arasındaki ayrımını reddetmiştir; karşılaştırma için:
a.g.e. 114 ve devamı ve Hägerström 1908, 73 ve devamı.
Genel olarak metafizik, metafizikçinin karakteri hakkında hiçbir şey bilmediği, salt
kelime dizilerinden oluşur; Hägerström 1929, 136. Metafizik ifadeler kendileriyle çeli-
şirler; Hägerström 1964, 42; karşılaştırma için: Bjarup 1980, 152-3. Sonuç: artık meta-
fiziğin yıkılması gerektiğini düşünüyorum (preterea censeo metaphysicam esse delen-
dam); Hägerström 1929, 111 ve 158. ve: “materyalizm aslında mümkün olan tek dünya
görüşüdür”, Hägerström 1964, 299; karşılaştırma için: Bjarup 1980, 153.
Sadece bir realite vardır ve zaman ve mekânda bulunan nesneleri içerir. Dolayısıyla
insan, belirli bir zaman boyunca var olduğundan ve her zaman mekânsal bir konum
işgal ettiğinden gerçektir. Zihinsel süreçler, zaman ve mekânla dolaylı olarak ilişkili
oldukları için vardırlar: Zaman ve mekânda var olan insanlar tarafından deneyimlenir-
ler.
Hägerström, iyi gerekçelendirilmiş bir yorumuna göre, düşünceler zaman ve
mekânda var olan insanlar tarafından deneyimlendiğinden, düşüncelerin içeriğinin var-
lığını da kabul etmiştir. Bu şekilde, “ejderha” gibi hayali bir kavram dahi vardır. Ayrıca
bazı kavramlar, zaman ve mekânda var olan şeyleri tanımlamak için kullanışlıdırlar
(karşılaştırma için: Marc-Wogau 1968, 113 ve devamı).