Page 243 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

224 5. Yürürlükteki Hukuk Nedir?

Normlar ya bireyseldir ve belirli bir durumu düzenler (ör. Peter, John’a 100 kron
ödeyecektir) ya da geneldir ve belirli bir özelliğe sahip bir dizi durumu düzenler (örne-
ğin “birini öldüren kişi hapis cezasına çarptırılmalıdır”).

Bireysel bir norm ya koşulludur, diğer bir deyişle uygulanmasının bazı koşullarını
formüle eder ya da kategoriktir, koşulsuzdur.
Dilbilgisi açısından kategorik olan genel bir norm, her zaman koşullu bir norma çev-
rilebilir. Böylece “Kişi insanları öldürmemelidir” ahlaki normu şu şekilde yeniden for-
müle edilebilir: “Eğer x bir insansa ve y başka bir insansa, o zaman x, y’yi öldürmeme-
lidir”. Çoğu genel norm başka bir anlamda da koşulludur, şöyle ki, bazı istisnaları kabul
ederler. Bu son cümle, diğerlerinin yanı sıra, hemen hemen tüm hukuki normlar için
geçerlidir.
Hukuki normları ele alırken (1) belirli bir hukuki (norm belirleyen) ifadenin (örneğin
bir kanun hükmünün) anlamı olan bir hukuki norm ve (2) (a) zorunlu olanı, yasak olanı,
izin verileni vb. ve (b) zorunluluk, yasaklama vb. için tüm koşulları mümkün olduğu
kadar eksiksiz bir şekilde belirten, eksiksiz bir hukuki birim olan bir hukuki norm ara-
sında bir ayrım yapılması gerekir. Kişi, norm belirleyen bir dizi hukuki ifadeyi veya
bunların bölümlerini bir araya getirerek, tek bir eksiksiz norm oluşturabilir. Elbette,
eksiksiz norm ayrıca (c) “eğer… o zaman” bağlacını ve “olmalı”, “olmamalı” veya
“olabilir” gibi normatif bileşeni de içerir.

“Bir kimseyi öldüren kişi, kasten adam öldürme suçundan on yıl hapis veya müebbet
hapis cezasına çarptırılmalıdır” hükmü (İsveç Ceza Kanunu’nun 3. kısmının 1. maddesi)
bu anlamda eksiksiz bir norm ifade etmemektedir. Eksiksiz norm “Bir başkasını kasten
öldüren kişi, nefsi müdafaa çerçevesinde hareket etmemiş olması, akıl hastalığına sahip
olmaması veya hafifletici neden teşkil eden hâllerin bulunmaması durumunda, yetkili
mahkemece kasten adam öldürme suçundan on yıl hapis veya müebbet hapis cezasına
çarptırılmalıdır” gibi bir ifadeden dahi daha karmaşıktır.
Bu ifade, eksiksiz bir hukuki norma ilişkin olası birçok görüşten biridir. Bu soru, tar-
tışmalıdır. Örneğin eksiksiz bir hukuki normun bir davranış kalıbı içerdiği veya içerme-
diği, bir yaptırım (hatta eksiksiz bir yaptırımlar zinciri) içerdiği veya içermediği söyle-
nir; karşılaştırma için: Peczenik 1968b; çalışmanın birçok yerinde. Ayrıca bkz. Alcho-
urrón ve Bulygin 1971, 59.

5.6.2 Hukuki Normların Dâhili Geçerliliği

Elbette tüm normlar hukuki değildir. Diğer bazı normlar; ahlakı, görgü kurallarını, mo-
dayı, çeşitli oyunları, hukuki veya hukuk dışı uygulamaları ve teşkilatları vb. karakteri-
ze eder. Hukuki normlar, hukuk sistemine üyelikleri bakımından diğerlerinden farklıdır.
“Hukuki norm” ve “hukuk sistemi” kavramları arasındaki bu ilişki, hukuki geçerlilik
kuramını etkiler.
Bu nedenle belirli normların dâhili geçerliliği ile bir bütün olarak sistemin harici ge-
çerliliği arasında bir ayrım yapılması gereklidir.