Page 246 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

5.6 Yürürlükteki Hukukun Bir Bileşeni Olarak Normlar 227

tün normlar sistemini oluşturduğunu (karşılaştırma için: Raz 1979, 118) iddia
eden bazı normları içerir. Üstünlük, hukuki normun, hukukla uyumlu olmayan
diğer tüm normları geçersiz kılması anlamına gelir.
Ahlaki normların da bir geçersiz kılabilirlik iddiası vardır; karşılaştırma için: Hare’in
bakış açısı anlamında kural koyuculukla ilgili yukarıdaki bölüm 2.5.2. Hukuk ve ahlak
arasındaki ilişkinin tanımlanmasının zor olmasının nedenlerinden biri de budur.
Yürürlükteki hukuk, hukuk düzeninin kendi hâkimiyet alanında fiziksel güç kullan-
ma yetkisi verme konusunda münhasıran hak sahibi olduğunu iddia eden bazı normları
da içerir (karşılaştırma için: ör. Ross 1958, 34; Olivecrona 1971, 271). Bu münhasır
hak, yasa dışı güç kullanımını hariç tutmaktadır. Öte yandan, mafya da güç kullanma
yetkisi verme hakkına sahip olduğunu iddia etmektedir, ancak hukukun da bu hakka
sahip olmasıyla bir sorunu yoktur.
Hukuki geçerliliğin hukuk normlarının kaynağıyla ve içeriğiyle ilişkisini vurgular-
ken, şekilci hukuk görüşünü (“şekilci”liğin geniş anlamında) ifade ederiz. Ancak bu,
yürürlükteki hukukun şekilci bir tanımının yeterli olduğu anlamına gelmez. Hukuk
sisteminin geçerliliği için bu sistemin olgusal etkinliği de esastır.

5.6.4 Düzenleyici Normlar

Yukarıda belirtildiği gibi yürürlükteki hukuk yalnızca davranış normlarını değil, aynı
zamanda kurumsal olgusal gerçekler hakkında konuşmamıza imkân tanıyan kurucu
kuralları da içerir. Davranış normlarından başlayarak, bu ayrımı daha ayrıntılı bir şekil-
de tartışmak istiyorum.
Davranış normları, düzenleyici normların bir türüdür. Bir düzenleyici norm, (1) bir
eylemi veya (2) durumu, öngörülen, izin verilen veya yasaklanmış olarak nitelendirir.
Koşullara ilişkin olarak karşılaştırma için: Peczenik 1967, 129 ve devamı; 1968, 117 ve
devamı ve 1969, 46 ve devamı. (1970, 27 ve devamı, 9 ve devamı ile 60 ve devamı).
Karşılaştırma için: Olivecrona 1971, 219 ve devamı.
Birinci durumda, bu bir davranış normudur, örneğin “Bir şey bulan kişi, makul bir
gecikme olmaksızın bunu polise bildirmelidir” (İsveç Kayıp Eşya Kanunu’nun 1. mad-
desi). İkinci durumda, öngörülen, izin verilen veya yasaklanan durumu belirleyen (buna
neden olan eylemi değil) bir hedef normdur.
Bazı ahlaki normlar bu nedenle hedef normlardır (ör. “Herkes iyi bir yaşam standar-
dı garantisine sahip olmalıdır”). Ancak düzenleyici hukuki normlar, neredeyse her za-
man davranış normlarıdır. Bu nedenle “Sosyal yardımlar herkese iyi bir yaşam standardı
temin etmelidir” şeklindeki önemli hüküm (İsveç Sosyal Hizmet Kanunu’nun 6. kısmı-
nın 2. fıkrasının 1. maddesi) “Toplumsal refah komitesi, herkese iyi bir yaşam standardı
temin ederek yardım sağlamalıdır” şeklindeki hukuki normun bir parçası olarak kabul
edilebilir.
Düzenleyici hukuki normların neredeyse her zaman davranış normları olduğu sonu-
cu iki öncülden çıkar: (1) bir hukuki normun eksiksiz bir hukuki birim olarak tanım-
lanması (yukarıya bakınız) ve (2) nadir durumlar haricinde, kanunda daima hedeflerin