Page 31 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

12 A. Aarnio

sayıda soru sorma yöntemi buluruz ve daha karmaşık sorular, hukuki durumu analiz
etmek için daha iyi olanaklar sağlar. Geçerlilik ve geçersizlik arasındaki ikilik, tipik
davalarda yeterli olmakla birlikte, karmaşık hukuki ihtilaflarda çok şematik bir hâl al-
maktadır.
Bu, hukuk bilgimizin kavramlarımıza bağlı olduğu anlamına gelmektedir. Kavramla-
rın oluşturulması, normalde görüngülerin sistematik hâle getirilmesini gerektirir. Daha
önce de ifade ettiğimiz üzere, sistematikleştirme ile yorumlama arasında önemli bir
bağlantı vardır. Kavramlar oluşturulmadan hukuki yorum yapmak imkânsız olup uygu-
lamalı sistematikleştirmenin ise genellikle yorumla düzeltilmesi gerekmektedir. Bu
durumda, yorumlama geçerli kuram tarafından sağlanabilecek kavramlardan daha açık
kavramlara ihtiyaç duyar. Dolayısıyla yorumlama ve sistematikleştirme arasında bir
etkileşim vardır. Bu etkileşim, nihayetinde Peczenik’in düşünce modeli için son derece
önemli olan tutarlılığı oluşturmaktadır.
14. Bu ise, hukuk öğretilerinin gelişimini ve ilerlemesini anlamaya çalıştığımızda özel-
likle önemli bir görüngüdür. Hukuk öğretilerinin son 100 yılda herhangi bir ilerleme
gösterip göstermediği sorusuna verilecek yanıt, ancak hukuk kavramlarının değişi-
mine atıfta bulunularak belirlenebilir. Kavramsal değişim olmadan hukuk öğretileri-
nin ilerleme kaydetmesi mümkün olmaz. Peczenik’in tutarlılıkçılık kuramı, kavram-
sal değişimlerin değerlendirilmesi için bazı ölçütler sağlar. Diğer taraftan, hukuku
yorumlayan iki kişi, rasyonellik ve tutarlılıkçılığın tüm gereklerini büyük ölçüde ye-
rine getirebilir ancak yine de farklı kavramları kullandıkları için farklı sonuçlara ula-
şabilirler. Dolayısıyla kanunu yorumlayan A kişisinin bir sözleşmeyi geçersiz olarak
değerlendirmesi, B kişisinin ise bu sonucu kabul etmemesi mümkündür. Anlaşmaz-
lığın nedeni, “geçersizlik” kavramının B kişisi için yalnızca mutlak, kesin ve kendi-
liğinden geçersizliği ifade etmesi, A kişisi tarafından ise diğer bazı geçersizlik türle-
rini de kapsayacak şekilde anlaşılması olabilir.
Aleksander Peczenik, hukuk paradigmasını, kültürel bir görüngü olarak hukuku ve
tutarlılığın gereksinimlerini analiz ederken, bu ana sorunları ele almaktadır. Kitabında,
hukuki yorumlama analizini zamanımızın en temel felsefi, ahlaki ve kültürel sorunlarıy-
la bir araya getirmeyi başarmıştır. Bu nedenle, Peczenik’in bu eseri, İskandinav hukuk
kuramına yapılan en önemli katkılardan biridir.