Page 44 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

1.4 Hukukçular Neden Özel Yorumlama Yöntemlerine İhtiyaç Duyarlar? 25

1.4 Hukukçular Neden Özel Yorumlama Yöntemlerine İhtiyaç
Duyarlar?

1.4 Hukukçular Neden Özel Yorumlama Yöntemlerine İhtiyaç Duyarlar?
1.4.1 Hukuki Güvenlik Beklentisi

Çeşitli değerlendirmelerin tartılması ve dengelenmesine dayanan değer yargıları, hukuki
muhakemede, özellikle de hukuki yorumlamada neden bu kadar büyük bir rol oynama-
lıdır? Bu sorunun yanıtı, hukukun yorumlanmasının ve uygulanmasının bir dereceye
kadar rasyonel olduğu ve bu nedenle maddi anlamda hukuki güvenliği, bu çerçevede
hukuki kararların öngörülebilirlikleri ile diğer ahlaki değerlendirmeler ışığındaki kabul
edilebilirlikleri arasında en uygun uzlaşmayı desteklediği gerçeğine dayanmaktadır.
“Hukuki güvenlik” (legal certainty) terimi, Almanca Rechtssicherheit kelimesinin
birebir çevirisidir. Elbette, hukuki güvenlik kavramı, diğer hukuk sistemlerinde olduğu
kadar Anglo-Sakson hukuk sistemlerinde de önemlidir. Bununla birlikte, İngilizce hu-
kuk terminolojisinde buna karşılık gelen bir kelime bulunmamaktadır. Buna en yakın
terim “hukukun üstünlüğü” terimidir.
“Hukuki güvenlik”, “hukuki güvence”, “hukukun üstünlüğü” vb. terimler genellikle,
“hukuki kararların öngörülebilirliği” ile eşanlamlı olarak şeklî anlamda kullanılmakta-
dır. Diğerlerine ek olarak, Opalek (1964, 497 ve devamı), hukukun üstünlüğünü yetkili-
lerin hukuka bağlılığıyla özdeşleştiren “şekilci” bir terminolojiyi savunmuştur (karşılaş-
tırma için: ör. Hayek 1944, 72 ve devamı; Oakeshott 1983, 119 ve devamı; Raz 1979,
210 ve devamı; Zippelius 1982, 157 ve devamı). İsveç’te ise bu terminoloji, örneğin
Frändberg tarafından (1982, 41) (“hukuki öngörülebilirlik” ile eş anlamlı olarak hukuki
güvence) ve Stromholm tarafından (1988, 394) (öngörülebilirlik ve yeknesaklık) ortak-
laşa şekilde kullanılmaktadır.
Elbette, bu terminoloji, birçok Avrupa dilinde “hukuki güvenlik” ifadesine karşılık
gelen “Rechtssicherheit” gibi belirsiz kelimelerin dilsel açıdan yapılabilecek bir yorumu
niteliğindedir. “Hukuki güvenlik” teriminin şeklî anlamı, örneğin ceza hukuku gibi
alanlarda bazı amaçlar için yeterli olabilir. Ancak hukuki yöntem sorununu konu alan
bu eserde maddi anlamın kullanılması daha uygundur. Bunun nedeni, diğerlerinin yanı
sıra, şeklî anlamın aşağıdaki gibi garip sonuçlar doğurabiliyor olmasıdır.
1. Hitler’in idaresi dönemindeki Yahudiler, ayrımcılığa uğrayacaklarını öngörebilirler-
di. Bu, üst düzeyde bir “hukuki güvenliğe” sahip oldukları anlamına mı gelir?
2. Bir an için “hukuki güvenliğin” “hukuki kararların öngörülebilirliği” ile aynı oldu-
ğunu, bundan daha iddialı başka bir şeyi temsil etmediğini varsayalım. Bu durumda,
öngörülerin dayanağının tam olarak ne olduğunun belirtilmesi gereklidir.
a. Öngörülebilirlik, yürürlükteki hukuk kurallarına mı dayanmaktadır? Öyleyse, di-
ğer koşullar aynı kalmak kaydıyla, kuralların yorumlanması ne kadar iyi olursa,
hukuki güvenlik düzeyi de o kadar yüksek olacaktır. Peki yorumun iyiliğinin kıs-
tası nedir? Diğer koşullar aynı kalmak kaydıyla, ahlaki kabul edilebilirlik düze-
yi ne kadar yüksekse, yorumlama da o kadar iyi olur. Dolayısıyla “hukuki güven-
lik” kavramı, içerik olarak olmasa bile şeklî anlamda dolaylı olarak maddi anlama
işaret eder: “Hukuki kararların öngörülebilirliği”, “hukuk kurallarına dayalı hu-