Page 66 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

2.3 Pratik İfadelerin Pratik ve Kuramsal Anlamı Hakkında İlave Bilgi. İlk Bakışta Ahlaki İfadeler 47

düzeyde tutarlı bir dizi öncülden çıkarıldığı anlamına gelir. Uyumsuz veya dilsel olarak
yanlış öncüller, esas/destekleyici olarak rasyonel değildir. Ancak esas/destekleyici rasyo-
nelliğin gereksinimi daha güçlüdür. Bu aynı zamanda tutarlılıkla da ilgilidir.
Tutarlılığa geri döneceğim (karşılaştırma için: aşağıdaki bölüm 4.1). Ancak ana fikir, tutarlılık
düzeyinin, diğerlerinin yanı sıra, söz konusu ifade dizisine ait mümkün olan en fazla sayıda des-
teklenen ifade, buna ait nedenler zincirinin mümkün olan en fazla uzunluğu, ifadeler dizisine ait
çeşitli destekleyici zincirler arasında mümkün olan en fazla sayıda bağlantı ve buna ait çeşitli il-
keler arasında mümkün olan en fazla sayıda tercih ilişkisi bulunması gibi bir dizi ölçüt arasın-
daki denge ile belirlenmesidir.
Bir sonuç, dikkate değer kısmı tutarlı bir kuram teşkil eden bir dizi öncülden çıkarılabi-
lir. Bu diziye ait olan diğer öncüllerin de bu kuramla tutarlı olması mümkündür, ancak
tutarlılık kanıtlanmamıştır. Böyle bir sonuç, belirli bir düzeye kadar esas/destekleyici
olarak rasyoneldir.
Bu sonucun makul bir desteğe sahip olduğu söylenebilir. p ifadesi, q ifadesini, ancak
ve ancak q, p’nin mantıksal olarak çıkarıldığı bir dizi öncül S’ye aitse (zayıf bir şekilde)
destekler. Tüm bu öncüller makul ise destek makuldür.
Makul bir ifade yanlışlanmaz. Ayrıca keyfi de değildir. Bu ifadenin mantıksal olarak
yüksek düzeyde tutarlı bir dizi öncülden çıkarılmadığı hipotezi yeterince doğrulanma-
mıştır. Başka bir deyişle, bu ifadenin tamamen esas/destekleyici olarak rasyonel olma-
dığı hipotezi, yeterince yüksek bir düzeyde doğrulanmamıştır.
Makul destek kavramı, ileriki bölüm 2.7.4 ve 3.2.4’te tartışılacaktır.
Bir sonucun söylemsel rasyonelliği (karşılaştırma için: Aarnio 1987, 190), bu sonu-
cun mükemmel bir söylemde çürütülemeyeceği anlamına gelir. Söylemsel rasyonellik
hem esas/destekleyici rasyonelliği hem de bazı ek gereksinimleri içerir. Bazı durumlar-
da hem sonuç hem de olumsuzlama, yüksek düzeyde tutarlı öncül dizilerinden çıkarıl-
maktadır. Bu gibi durumlarda, bunlardan hangisinin daha ağır bastığı konusunda söyle-
min belirleyici olması ümit edilebilir.

2.3 Pratik İfadelerin Pratik ve Kuramsal Anlamı Hakkında İlave
Bilgi. İlk Bakışta Ahlaki İfadeler

2.3 Pratik İfadelerin Pratik ve Kuramsal Anlamı Hakkında İlave Bilgi. İlk Bakışta Ahlaki İfadeler
2.3.1 Ahlaki İyiliğin Ölçütleri
En azından Batı kültüründe, bazı ilkelerin ahlaki olduğu ve bunlara dikkat etmenin
ahlaki olarak iyi bir şey olduğu konusunda önemli bir konsensüs vardır. Örneğin aşağı-
daki ilkelerden bahsedilebilir.
1. Kişi, diğer insanları yaralamamalıdır.
2. Kişi, diğer insanlara yardım etmelidir.
3. Kişi, verimli bir şekilde çalışmalıdır.
4. Kişi, doğruyu söylemelidir.
5. Kişi, verdiği sözü tutmalıdır.