Page 87 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

68 2. Ahlaki Yargıların Rasyonelliği

Bir kişi, mümkün olan en iyi tartma eylemini gerçekleştirmeyi hedefliyorsa, söz ko-
nusu sonucun lehinde ve aleyhinde olan, mümkün olduğunca çok sayıda ilgili nedeni
göz önünde bulundurmalı ve bunların göreceli ağırlıklarını belirlemelidir. Kişi böylelik-
le objektif olarak en iyi tartma eyleminin, söz konusu sonuca ilişkin tüm ilgili nedenleri
ve ilgili tüm karşı argümanları (karşı yöndeki sonucun nedenlerini) dikkate aldığını
varsayabilir.
Kişinin;
1. ahlaki dilin kullanımı hakkında daha fazla bilgiye,
2. diğer insanların, çeşitli gerçek ve farazi durumları ahlaki olarak nasıl yargıladığı
konusunda daha iyi bilgiye,
3. kişinin gelecekteki durumlara ilişkin kendi değerlendirmesine dair daha fazla netliğe
ve
4. kişinin çeşitli ahlaki sorularla ilgili kendi yargıları arasındaki mantıksal bağlantı
hakkında daha fazla bilgiye sahip olması durumunda, belirli bir eylemin ilk ba-
kışta iyi ve zorunlu olduğu sonucunun lehinde ve aleyhinde olan tüm akla gelen
nedenleri içeren eksiksiz bir listeyi objektif olarak (duygusal ön yargılardan aza-
de şekilde) belirlemek için tüm bu bilgileri kullanabileceği hipotezi yanlışlanmış
değildir. Bu şekilde genişletilmiş bir nedenler ve karşı argümanlar listesinin ek-
siksiz olması, bu listeye daha fazla neden ya da karşı argümanın eklenemeyeceği
anlamına gelir.
Bu, diğerlerinin yanı sıra, yukarıda tartışılan ahlaki kuramlar ve ölçütler için de geçerli-
dir. Dolayısıyla kişinin daha fazla bilgiye sahip olması durumunda, objektif olarak
(duygusal ön yargılardan azade şekilde) tüm akla gelen ahlaki kuramları ve ölçütleri
içeren eksiksiz bir liste oluşturabileceği hipotezi yanlışlanmış değildir.
Şimdi, argüman gereği, kişinin söz konusu eylemin (sadece ilk bakışta değil) her yönüy-
le düşünüldüğünde iyi ve zorunlu olduğu sonucuna varması için yeterli koşulu belirle-
yebileceğini varsayalım. Bir veya birden fazla ahlaki nedenin bu sonuç için yeterli bir
koşul olması, düşünülebilecek hiçbir karşı argümanın daha ağır basmadığı anlamına
gelir.
Böyle bir yeterli koşul, (1) değerlendirilen duruma uygulanabilen, yerleşik veya yeni
oluşturulmuş, ilk bakışta ahlaki ölçütlerin ve kuramların eksiksiz bir listesinden ve (2)
bu durumdaki ölçütlerin ve kuramların göreceli ağırlığını belirleyen ifadelerin eksiksiz
bir listesinden oluşacaktır.
Emin olmak için şu argüman öne sürülebilir:
1. İyilik ve zorunluluk için akla gelen nedenlerin ve yeterli koşulların böyle eksiksiz
listeleri sınırlı olamaz ve
2. Sonsuz bir liste belirlemenin hiçbir yolu yoktur.
İlk tez, her ne kadar akla yatkın olsa da felsefi olarak tartışmalıdır. Daha da önemlisi,
ikinci tez muhtemelen yanlıştır. Modern matematikte, sonsuz kümelerle başa çıkmak
için araçlar bulunmaktadır. Benzer şekilde, sonsuz bir ahlaki nedenler listesi belirlemek
için sonlu bir yöntem bulmak mümkün görünmektedir.