Page 85 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

66 2. Ahlaki Yargıların Rasyonelliği

olup tartılacak benzersiz bir grup değerlendirme ile karakterize edilir. Şöyle bir şey
söyleyebiliriz: s 1 durumunda, e 1 ölçüsünde yerine getirilen v 1 değeri, e 2 ölçüsünde
yerine getirilen v 2 değerinden önce gelir ve s 2 durumunda tersi ilişki geçerlidir: e 2 öl-
çüsünde yerine getirilen v 2 değeri, e 1 ölçüsünde yerine getirilen v 1 değerinden önce
gelir.
2. Bireysel durumların ahlak türleri hâlinde sınıflandırılabileceği varsayılabilir. Böyle
bir türe ait tüm durumlar aynı şekilde tartılır. Bu hâlde, genel olarak S 1 türünden bir
durumda, e 1 ölçüsünde yerine getirilen v 1 değerinin, e 2 ölçüsünde yerine getirilen v 2
değerinden önce geldiğini vb. söyleyebiliriz. Bu varsayım altında, genel bir kural
veya genel bir değer ifadesi, aşağıdaki anlamda, diğer koşulların aynı olduğunun ka-
bulüyle, her yönüyle düşünülmüş bir karaktere sahip olabilir: Koşullar değişmeksizin
kalır ve ahlaki olarak ilgili hiçbir şey meydana gelmezse, bu durumda kişi, her za-
man kuralı takip etmelidir veya ahlaki olarak ilgili tüm koşullar aynı kalırsa, bu du-
rumda belirli bir türdeki bir nesne iyidir, vb.
Bu varsayımlar arasında seçim yapmak kolay değildir. Ama ikincisi tercih edilse bi-
le, her yönüyle düşünüldüğünde yine de hiçbir genel kuralın sonsuza kadar bağlayıcı
olamayacağı iddia edilebilir. Her yönüyle düşünüldüğünde, genel bir değer ifadesi de
sonsuza kadar doğru olamaz. Bu nedenle, geleceğin daima ahlaki olarak ilgili hâle gelen
yeni koşullar ortaya çıkarabileceği iddia edilebilir.
Bu sebeple, gelmiş geçmiş en iyi felsefi zihinlerin bile tartmanın içeriğini kesin ola-
rak belirleyen bir hesap oluşturmayı başarabileceğini düşünmüyorum.

2.4.4 Kuralların Tartılması

Yalnızca ilkeler değil, bazı kurallar da sadece bir ilk bakışta yükümlülük yaratır. Bu
hem ahlaki hem de hukuki kurallar için geçerlidir.
Örneğin kişi, insanları öldürmemelidir. Ahlaki kural, ilk bakışta her türlü öldürmeyi
yasaklar ancak her yönüyle düşünüldüğünde, belirli bir bireyin öldürülmemesi gerekti-
ğini belirtirken, istisnalar öngören diğer kurallara da dikkat edilmesi gerekir; örneğin bir
savaşta saldırganlar savunma amacıyla öldürülebilir. Her yönüyle düşünülmüş ahlak
daha sonra temel kural ve istisnalardan oluşan bir kompleks tarafından belirlenir. Yuka-
rıdaki bölüm 2.3.3’te, genel ahlaki iyilik kuramlarında ayrıntılı olarak açıklanmış kural-
larla ilgili diğer örnekleri tartıştım.
Bu tür istisnaları belirlemenin doğal yolu, çeşitli hususların tartılması ve dengelen-
mesidir. Makul bir politikacı, örneğin seçmenlerin tercihlerini takip etmenin, insan
yeteneklerinin gelişimini kabul edilemez derecede engellemediğinden veya yerleşik
toplumsal uygulamaların doğasında bulunan bazı önemli mükemmellik standartlarını
bertaraf etmediğinden emin olmalıdır. Bu politikacının tercihleri, yeteneklerin gelişti-
rilmesini, yerleşik mükemmellik standartlarını vb. en iyi şekilde tartma ve dengelemeyi
izleme bakımından her yönüyle düşünülmüş bir yükümlülüğü bulunmaktadır. Aynı
şekilde, kişinin ilk bakışta ülkesini savunma görevi ve belki diğer bazı hususlarla birlik-
te her yönüyle düşünüldüğünde, öldürme yasağını en iyi şekilde tartması ve dengeleme-
si gerektiği söylenebilir.